Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS

1. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” MỤC LỤC Phần I. MỞ ĐẦU 2 1.Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm 2 2.Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến 3 3.Đóng góp của sáng kiến 4 Phần II. NỘI DUNG 5 Chương 1: Thực trạng của học sinh trước khi đưa ra sáng kiến 5 Chương 2. Những giải pháp đã được áp dụng 6 1.Giải pháp 1 6 2.Giải pháp 2 15 Chương 3: Kiểm chứng các giải pháp đã được triển khai của sáng kiến kinh nghiệm 19 Phần III: KẾT LUẬN 21 1.Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến của sáng kiến kinh nghiệm 21 2.Hiệu quả thiết thực của sáng kiến kinh nghiệm 21 3.Kiến nghị với các cấp quản lý 22 Phần IV: PHỤ LỤC 24 - Tư liệu tham khảo Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 1
2. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Phần I: MỞ ĐẦU I. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm. Cùng với khoa học và công nghệ, Giáo dục - Đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Xem đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai. Ngành Giáo dục - Đào tạo đã không ngừng đổi mới về nội dung và phương pháp giảng dạy. Bộ môn Tiếng Anh đã được đưa vào giảng dạy từ cấp Tiểu học nhằm giúp học sinh nắm bắt được ngôn ngữ chung của thế giới. Muốn đạt được mục đích đó cần phải có định hướng tích cực trong dạy học để giúp học sinh có một nền tảng vững chắc làm cơ sở cho sau này học cao hơn và giao tiếp tốt thông qua tiếng Anh. Chương trình Tiếng Anh mới đã được triển khai thực hiện thí điểm ở một số tỉnh trong đó có Tỉnh Bắc Ninh. Nét đổi mới nổi bật của nội dung chương trình này là tạo cơ hội tối đa cho học sinh luyện tập 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trên những chủ đề và tình huống hay nội dung giao tiếp có liên quan đến môi trường sống trong và ngoài nước. Sự thay đổi trên tạo điều kiện cho việc dạy và học tiếng Anh trong nhà trường THCS trở thành việc dạy sinh ngữ thay vì là dạy từ ngữ như nhiều năm trước đây. Tuy nhiên trong thực tiễn rèn các kỹ năng Tiếng Anh cho học sinh, giáo viên phải đương đầu với không ít khó khăn, đặc biệt là rèn kỹ năng nghe. Qua thực tế ở trường tôi, khi bắt đầu học môn ngoại ngữ phần lớn học sinh thích học, nhưng dần dần học sinh lại chán học. Hầu hết các em rất yếu về kỹ năng nghe. Thật khó để các em nghe hiểu nội dung một bài văn hay đoạn hội thoại. Sau mỗi tiết dạy nghe giáo viên rất khó khăn trong việc kiểm tra lại thông tin mà các em đã nghe và việc kiểm tra bài cũ thường không dễ dàng gì. Trước tình hình đó là một giáo viên trực tiếp dạy tiếng Anh khối 6, đối tượng đã được tiếp xúc với ngôn ngữ tiếng Anh qua các năm học Tiểu học bản thân tôi trăn trở thật nhiều làm sao để học sinh có thể nắm vững, nghe hiểu lấy thông tin và vận dụng thành thục thông tin. Trong quá trình vừa dạy vừa tìm hiểu quan sát học sinh, tôi phát hiện việc rèn luyện kỹ năng nghe của học sinh có rất nhiều vấn đề. Phần lớn học sinh chưa biết cách Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 2
3. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” học nghe, học sinh thường thấy luyện nghe là khó nhất. Trong lớp học, học sinh thường nói rằng dù trong bài nghe có rất nhiều từ đã biết nhưng nghe không ra. Làm thế nào để giúp học sinh có thể vận dụng được vốn từ vựng và cấu trúc ngữ pháp của mình để nghe hiểu hiệu quả? Do vậy trong quá trình dạy học, tôi tự tìm kiếm một số phương pháp tích cực, đơn giản, dễ hiểu thiết thực đảm bảo tính khoa học, nhằm phát triển khả năng tư duy, sự suy đoán và tính sáng tạo của học sinh. Với phạm vi kinh nghiệm nhỏ này tôi mạnh dạn đi sâu vào một vấn đề “Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS” 2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến. * Sáng kiến với các giải pháp được trình bày có nhiều điểm khác, mới so với các giải pháp cũ trước đây: - Lấy lý luận dạy học hiện đại làm cơ sở. - Đáp ứng được mục tiêu dạy học. - Tổ chức vào thời điểm phù hợp nhất trong giờ học - Hướng tới mọi đối tượng học sinh. - Được chuẩn bị kỹ càng trước giờ học. - Tạo được hứng thú học tập cho học sinh. - Học sinh chủ động lĩnh hội tri thức mới một cách nhanh và chính xác cũng như nhớ lâu được kiến thức. * Sáng kiến được áp dụng lần đầu thực tiễn tại đơn vị bắt đầu từ đầu năm học 2017-2018; ưu điểm nổi bật của sáng kiến là: - Giáo viên chủ động thiết kế, xây dựng và tổ chức được các thủ thuật dạy nghe giúp học sinh có hứng thú khi học các tiết nghe. Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 3
4. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Rèn tư duy nhanh nhạy, kỹ năng quan sát, phân tích tổng hợp, khái quát hoá kiến thức, phát triển kỹ năng phán đoán của học sinh. - Vận dụng và thực hiện được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay: giáo viên thực sự là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển hoạt động của học sinh còn học sinh là đối tượng tham gia trực tiếp, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong hoạt động học tập của mình tạo ra một không khí phấn khởi, hào hứng trong học tập . 3. Đóng góp của sáng kiến. - Góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh. Thông qua các các tiết dạy nghe giúp học sinh nâng cao khả năng nghe từ đó giúp các em tự tin hơn trong học tập. Giúp học sinh có thể nghe hiểu các bài nghe cũng như có thể nghe hiểu người nước ngoaifkhi giao tiếp. - Kích thích hứng thú, phát huy tính tích cực, tự giác, tư duy sáng tạo và khả năng hợp tác cao trong học tập cũng như trong cuộc sống của học sinh. - Tạo điều kiện để cá thể hoá hoạt động dạy học. - Giáo dục học sinh tính tự giác, trung thực, sự kiên trì, tính kỷ luật và tinh thần đồng đội trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày. Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 4
5. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Phần II-NỘI DUNG Chương 1: Thực trạng của học sinh trước khi đưa ra sáng kiến: * Để học sinh có thể rèn kỹ năng nghe một cách nhanh chóng, có hiệu quả và dễ học? đặc biệt là khi vận dụng chúng vào các hoạt động giao tiếp thực tế khi tiếp xúc với người nước ngoài? Là giáo viên dạy môn Anh văn ở trường THCS, tôi đã nắm bắt được những ưu, nhược điểm của các em trong quá trình học tập. Làm thế nào chúng ta khắc phục được những điểm yếu, góp phần nâng cao chất lượng học kỹ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp, sử dụng Tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai, thành thạo trong từng từ, câu, đặc biệt với học sinh nông thôn như học sinh ở huyện Gia Bình, Trước tiên tôi khảo sát đặc điểm tình hình, sức học, kỹ năng nghe của học sinh khối 6. Tôi lấy một bài tập nghe của chương trình Tiếng Anh Tiểu học. Tôi làm một bước thí nghiệm khảo sát đầu năm như sau. Listen and complete the dialogue Lan: Hello, Hoa Hoa: Hi, Lan. You seem (1) Lan: I am. I received a (2) .from my friend Nien today. Hoa: Do I know her? Lan: I don’t know. I think so. She (3) .my next door neighbor in Hue. Hoa: What does she (4) .like? Lan: Oh, she is (5) . Here is her (6) Hoa: What a (7) .smile! Was she your (8) ? Lan: Oh, no. She wasn’t old (9) to be (10) .my class. Keys: 1. happy 2. letter 3. was 4. look 5. beautiful 6. photograph 7. lovely 8. classmate Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 5
6. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” 9. enough 10. in Kết quả Giỏi Khá TB Yếu Kém TT Lớp SS SL % SL % SL % SL % SL % 1 6A 36 2 5.5 5 13.8 18 50 7 19.4 4 11.1 2 6B 36 3 8.3 7 19.4 19 52.7 3 8.3 4 11. Tổng 72 5 69.9 13 18.1 37 51.3 10 13.9 8 11.1 Qua kết quả trên tôi nhận thấy kỹ năng nghe của các em còn nhiều hạn chế. Các em chưa hiểu được bài, chưa vận dụng được kiến thức mình đã học. Tôi rất băn khoăn trăn trở, không biết làm thế nào để giúp học sinh luyện nghe tốt Tiếng Anh, giúp các em ham học. Với kinh nghiệm nhiều năm trực tiếp giảng dạy bộ môn Tiếng Anh, bước đầu rèn luyện kỹ cho học sinh các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, tôi đưa ra một số kinh nghiệm sau trong quá trình dạy cũng như rèn kỹ năng nghe như sau. Chương II. Những giải pháp được áp dụng. Giải pháp I. Phương pháp giúp giáo viên dạy kỹ năng nghe đạt hiệu quả. 1. Kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nói. Kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nói nên giáo viên phải thường xuyên giúp các em học sinh trong lớp luyện nói nhiều để bù vào kỹ năng nghe. Bởi vì khi luyện nói, học sinh sẽ nhớ được các từ vựng, các câu mà các em thường xuyên tiếp xúc, chính vì thế học sinh sẽ phát triển được kỹ năng nghe. Hơn thế nữa, trong khi nghe, nếu gặp những câu dài, khó nghe thì yêu cầu mình chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý nghĩa chính của câu nói, không cần phải nghe rõ toàn bộ các từ trong câu. Đối với những bài tự luận dài mà muốn nghe hiểu tốt thì phải tập trung đầu óc trong một thời gian dài, phụ thuộc vào khả năng chịu đựng áp lực của trí não dưới sức ép tâm lý lớn. Nếu quá sức thì có thể chia ra nhiều đoạn nhỏ để nghe rồi sau đó nghe hết lại một lần. Cần tập trung Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 6
7. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” nghe rõ cách phát âm và ngữ điệu, hiểu trực tiếp bằng Tiếng Anh thì càng tốt, nếu khó thì có thể liên hệ sang Tiếng Việt. Nên nhớ khi nghe cần nhìn vào hình ảnh và liên tưởng ra hình ảnh của sự vật hay sự kiện trong đầu mình. Trong quá trình nghe nếu gặp phải những từ hay câu nghe không rõ thì sau khi nghe xong có thể dừng lại để ngẫm nghĩ lại câu nói. Nếu nghe mãi không được thì có thể xem trong textscript rồi tập nghe lại. Nhớ “nghe bằng mắt” thì hiệu quả và đỡ chán hơn “nghe bằng tai” Ví dụ : Tiết 6- Unit 1 : My new school-Skills 2-Listening Giáo viên cho học sinh quan sát tranh trong sách giáo khoa trang , rồi thiết lập ra tình huống của bài nghe:Các em hãy nhìn vào tranh về cô gái trường PLC ở Sydney. Bạn ấy là Susie Brewer.Các em sẽ nghe bạn ấy kể về việc học cuarbanj ấy, trươc khi nghe hãy nhìn vào yêu cầu của bài tập và đoán . Susie Brewer Age: Grade: - Bật đĩa cho học sinh nghe và kiểm tra đáp án. Key: Susie Brewer Age: 11 Grade: 6 2. Giúp học sinh tìm ra cách học nghe hiệu quả Cũng giống như các kỹ năng khác nghe đóng vai trò quan trọng trong việc lĩnh hội kiến thức Tiếng Anh. Có thể nói nghe khó hơn các kỹ năng khác một chút, nhưng cũng có nhiều lợi ích hơn. Nếu nghe tốt chúng ta sẽ nâng cao được khả năng phát âm và kỹ năng chuyện trò của mình. Thông thường học sinh học Tiếng Anh luyện nghe bằng cách làm bài tập trong các sách luyện nghe. Tuy nhiên các bài học trong sách thường không được cập nhật một cách thường xuyên, do vậy, học sinh không có nhiều cơ hội lĩnh hội những kiến thức trong cuộc sống hiện đại. Tôi cho rằng giáo viên trực tiếp giảng dạy, cần đưa ra cho học sinh những lời khuyên kịp thời và bổ ích nhất nhằm giúp cho các em có cách học nghe hiệu quả nhất. 2.1. Học nghe ngay từ đầu Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 7
8. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Khi học ngoại ngữ nói chung và Tiếng Anh nói riêng, nên bắt đầu ngay khi có thể. Bằng cách này, sẽ giúp học sinh làm quen dần với các âm của ngôn ngữ đó. Vì thế mà việc học phát âm sẽ trở nên dễ dàng hơn. Khi mới bắt đầu học Tiếng Anh, cần tìm đủ các băng thu có cả phiên bản đi kèm. Bất cứ lúc nào không hiểu một từ trên băng, hãy nhìn vào phiên bản và tra từ đó trên từ điển. 2.2. Nghe nhiều lần một nội dung Nghe đi nghe lại cùng một nội dung là một cách tốt. Hướng dẫn học sinh chọn một đoạn băng thú vị và nghe nhiều lần. Trong lúc nghe, cố gắng nhớ những câu hữu ích, thậm chí cả đoạn. Sau đó nhớ lại và tập nói lại các câu đó, cố gắng bắt chước cách phát âm của người nói. Sau một số lần học sinh sẽ nhận thấy các từ và cụm từ trên băng đã trở thành một phần của chính mình. Học sinh sẽ bắt đầu sử dụng chúng trong các câu của riêng mình. Khả năng phát âm và nghe hiểu của học sinh chắc chắn cũng sẽ khá lên. 2.3. Nghe hàng ngày Hướng dẫn cho các em luyện nghe hàng ngày, mỗi ngày luyện nghe chút ít. Nếu có điều kiện nên trang bị cho mình một máy nghe phù hợp. Thu và cài sẵn vào máy nghe những đoạn băng Tiếng Anh yêu thích để có thể nghe bất cứ khi nào có thể. 2.4. Nghe cái gì? Giúp học sinh tìm những bài nghe vừa dễ hiểu lại vừa có ý nghĩa với các em. Lựa chọn tài liệu về những chủ đề phù hợp đảm bảo sự thích thú cho học sinh. Chọn giọng người nói nghe dễ chịu để học sinh thích được nghe và mong đợi được nghe mỗi ngày. 2.5. Nguyên tắc của kỹ năng nghe Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 8
9. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Nghe có lẽ là kỹ năng khó nhất đối với hầu hết người học Tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai. Điều quan trọng nhất gíup học sinh cải tiến kỹ năng nghe và phải nghe thường xuyên. Làm cho học sinh thấy rằng không chỉ có mình em là không hiểu. Nếu nghe mà vẫn không hiểu gì thì cũng đừng vội nản chí hay thất vọng. Cần định hướng cho học sinh: Chấp nhận sự thật rằng mình không hiểu gì cả Giữ bình tĩnh khi thấy không hiểu gì, thậm chí có thể không hiểu trong một khoảng thời gian dài. Đừng cố gắng dịch chúng sang Tiếng Việt Hãy chú tâm vào ý chính của những gì đang nghe. Đừng tập trung vào chi tiết cho tới khi đã hiểu ý chính của bài. 3: Sử dụng tốt, linh hoạt các kỹ thuật trong một tiết dạy kỹ năng nghe. 1. Warm up Một giờ học nghe sẽ trở nên hiệu quả nếu giáo viên biết cách làm cho bài nghe trở nên sinh động, thú vị và lôi cuốn được học sinh. Một trong những điều đầu tiên người giáo viên có thể làm là chuẩn bị thật tốt cho hoạt động “Warm up” (khởi động). Sau đây là một số hoạt động Warm up cụ thể mà giáo viên có thể áp dụng nhằm làm cho giờ học nghe của mình thực sự cuốn hút và hiệu quả. a. Đọc truyện Các mẩu chuyện, nếu có nội dung thú vị và được kể lại một cách chuyên nghiệp, sẽ thu hút được sự chăm chú của phần lớn học sinh. Do vậy, trước khi cho học sinh nghe băng, giáo viên nên đọc thật chậm cho học sinh của mình nghe một mẩu chuyện ngắn có nội dung đơn giản, dễ hiểu. Sau đó, giáo viên có thể dặt ra một vài câu hỏi có liên quan tới nội dung mẩu chuyện để học sinh trả lời. Hoặc giáo viên có thể chỉ kể một phần của câu chuyện thôi, sau đó để học sinh thảo luận và tự đưa ra phần kết của mẩu chuyện. Điều này sẽ làm cho học sinh cảm thấy rất hứng thú với bài học vì học sinh được nêu lên ý kiến Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 9
10. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” riêng của mình. Đặc biệt là đối với những học sinh đang còn yếu kém trong việc sử dụng Tiếng Anh, chúng sẽ cảm thấy rất ngạc nhiên và vui sướng vì chúng có thể hiểu được một câu chuyện bằng Tiếng Anh. Từ đó, chúng sẽ có động lực hơn để cố gắng học tập. b. Hỏi và trả lời Trước khi bắt đầu giờ học nghe, giáo viên có thể dành ra khoảng từ 5 đến 10 phút để hỏi học sinh một vài câu hỏi có nội dung liên quan tới chủ đề của bài nghe. Điều này sẽ giúp cho học sinh định hình được chủ đề của bài nghe, từ đó chúng sẽ hệ thống được kiến thức nền về từ vựng, ngữ pháp liên quan đến chủ đề bài học, giúp giờ học nghe sẽ trở nên hiệu quả hơn. Ví dụ: Giáo viên có thể sử dụng một số câu hỏi sau để hỏi học sinh của mình trong tiết Nghe Unit 1: My new school- Enhlish 6 - What is she going to talk about ? - Which grade is she in ? - How old is she ? - What is her hobby ? - What does she think about her new school ? Các em có thể trả lời: - She is gong to talk about her new school. - She may be in grade. - She is 12 - She likes skipping. - It’s great Khi trả lời các câu hỏi gợi mở như vậy, học sinh sẽ hình dung được những việc chúng phải làm, những nội dung chính cần nắm bắt được khi nghe. Hơn nữa, điều này còn làm cho không khí giữa giáo viên và học sinh trở nên thân thiện hơn, và quan trọng hơn cả là giúp học sinh có được sự tự tin và hứng thú để tham gia bài học. Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 10
11. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” C. Sử dụng tranh ảnh Trong Tiếng Anh có câu “a picture is worth as a thousand words” (một bức tranh đáng giá bằng ngàn lời nói) cho ta thấy được tầm quan trọng và hiệu quả truyền tải thông điệp của các bức tranh. Vậy nên, giáo viên hãy tận dụng triệt để điểm mạnh đó, bởi tranh ảnh sẽ làm cho bài học trở nên sinh động hơn, giúp cho học sinh tham gia bài học một cách say sưa, thích thú hơn. Trên đây là ba trong số nhiều phương pháp mà chúng ta có thể áp dụng cho hoạt động Warm up để chuẩn bị cho giờ học nghe thật sự hiệu quả. 2. Pre-listening techniques. Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp học sinh tập trung sự chú ý vào chủ đề, đặc biệt là đoán trước các thông tin của chủ đề được nghe. Để khắc phục những khó khăn khi nghe trong tiết học, giáo viên cần giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống nội dung có liên quan đến bài nghe, khai thác xem học sinh đã biết và chưa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi ý tò mò, tạo hứng thú cho các hoạt động của bài. Cho học sinh nghĩ, đoán trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh nhất định. Dạy từ vựng, tuy nhiên lưu ý là không giới thiệu hết từ mới, nên để học sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Cung cấp mục đích nghe, soạn ra các yêu cầu nhiệm vụ và bài tập về nội dung nghe. Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan tranh ảnh minh hoạ kèm theo sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh ảnh còn là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe xác định tranh có liên quan sắp xếp theo thứ tự. Cho học sinh xem tranh hay câu hỏi trong bài tập để đoán ra chủ đề, thông tin cần thiết nghe. Sau đây là một vài thủ thuật chúng ta có thể áp dụng cho phần Pre-Listening a. True/False statement prediction Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 11
12. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” - Giáo viên viết từ 5 – 10 câu lên bảng, dựa theo ý chính của bài nghe: Trong đó 1/2 số câu là đúng; 1/2 số câu là sai. Học sinh chép những câu này vào trong vở. Từng cặp học sinh đoán trước câu nào đúng (T) câu nào sai (F) vào cuối mỗi câu. - Học sinh đọc to các câu dự đoán của mình. (T/F). - Giáo viên không nói đúng hay sai. - Giáo viên đọc bài nghe/hoặc mở băng để học sinh nghe. - Học sinh nghe và kiểm tra, đánh dấu vào những câu mà các em cho là đúng. - Học sinh so sánh kết quả với nhau, nếu có sự bất đồng, giáo viên cho học sinh nghe lại và đi đến thống nhất. b. Open prediction - Giáo viên không cho học sinh bất kỳ câu nào. - Giáo viên đưa tình huống (set the scene) và yêu cầu học sinh đoán trước một số điều chúng sẽ được nghe. - Học sinh viết ra những điều chúng dự đoán. - Học sinh bắt đầu chú ý vào việc nghe, giáo viên đọc và học đánh dấu vào những điều mà dự đoán đúng. c. Ordering. - Giáo viên cho học sinh một số câu hoặc một số bức tranh trên bảng được sắp xếp lộn xộn. - Học sinh thảo luận theo cặp, nhóm để đoán trước một trật tự đúng. - Các câu hoặc là các bức tranh được đánh dấu là a, b, c - Học sinh sắp xếp lại trật tự câu, bức tranh theo logic của câu chuyện thì đánh dấu là 1-c, 2-a - Học sinh so sánh theo từng cặp hoặc từng nhóm. - Học sinh nghe rồi đánh dấu và sửa lại theo trật tự đúng. d. Pre-questions Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 12
13. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” - Giáo viên đưa những câu hỏi trước khi nghe lên bảng. Mỗi câu hỏi hàm chứa một ý chính trong bài nghe. - Học sinh đọc và suy nghĩ về những câu hỏi đó - Những câu hỏi cho trước nhằm tập trung sự chú ý của học sinh mà học sinh không phải đoán trước những câu trả lời. - Nghe xong lần đầu học sinh mới trả lời câu hỏi. 3. While listening techniques. Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp cho học sinh thực hành kỹ năng nghe tức là qua lời nói rút ra được thông tin cần truyền đạt. Cho học sinh nghe và làm bài tập, nếu phần trước cho học sinh đoán nội dung nghe thì ở phần này cho học sinh đối chiếu điều đã nghe với điều đã đoán. Đối với bài nghe khó giáo viên có thể chia quá trình nghe thành bài tập nghe từ dễ đến khó. Đối với bài nghe dài có thể dễ hoá bài nghe thành các dạng bài tập phù hợp trình độ của học sinh. Sau đây là một vài thủ thuật cụ thể a. Selecting - Giáo viên cho học sinh xem một bộ tranh trong đó có các bức tranh tương tự giống nhau, nhưng có vài chỗ khác nhau. - Giáo viên miêu tả một hoặc hai bức tranh trong số đó - Các bức tranh được đánh dấu theo số đếm hoặc thứ tự chữ cái. - Học sinh nghe rồi đánh dấu bức tranh mà giáo viên đang miêu tả. b. Delibrate Mistaken (Phát hiện lỗi sai) - Giáo viên yêu cầu học sinh đoán trước xem trong phòng khách có những cái gì. Rồi giáo viên miêu tả bức tranh. Trong bài đọc giáo viên làm sai vài lỗi. Mỗi lần học sinh nghe có chỗ sai, thì học sinh giơ tay xin có ý kiến hoặc nói to “That’s wrong.” Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 13
14. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” c. Grids - Giáo viên vẽ biểu bảng lên bảng (hoặc giấy to) treo lên bảng, học sinh vẽ vào vở. Căn cứ vào nội dung ghi trong biểu bảng đó, học sinh nghe chi tiết từng vấn đề cụ thể, rồi điền vào biểu bảng đó những ý mà học sinh nghe được. Sau đó học sinh đối chiếu với nhau để kiểm tra các câu trả lời và giáo viên đọc lại hai hoặc nhiều lần cho đến khi mọi người đều d. Listening and draw - Giáo viên phát cho học sinh những sơ đồ, bản đồ, hoặc một biểu đồ. Học sinh nghe rồi điền, vẽ, dán vào các sơ đồ đó. Ví dụ: Giáo viên có thể phát cho từng học sinh sơ đồ một ngôi nhà (bên phải có một cửa hàng, bên trái có một hiệu sách, đối diện có một bưu điện, gần đó có một ngôi đền, hoặc công viên) - Giáo viên đọc học sinh viết lên các địa điểm này vào từng vị trí mà học sinh nghe được. Ngoài những thủ thuật nêu trên giáo viên có thể sử dụng những thủ thuật sau: + Defining True – False + Check the correct answer + Matching + Filling in the grip / chart / gap + Answering comprehension questions Tôi cho học sinh lần lượt nói về các hoạt động diễn ra trong mỗi bức tranh, yêu cầu học sinh nhìn vào tranh để liên tưởng hoặc đoán về những hoạt động mà các bạn lần lượt làm trong ngày nghỉ cuối tuần. Hoặc tôi có thể yêu cầu các em sắp xếp lại tranh theo trật tự đúng của hoạt động mà các bạn đã thực hiện. Sau đó giáo viên cho các em nghe lại và kiểm tra lại việc đoán của mình, rồi giáo viên cho các em nghe lần cuối và sắp tranh theo đúng trình tự câu chuyện. Giáo viên đưa ra đáp án để học sinh sửa lỗi. 4. Post listening techniques Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 14
15. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” Mục đích của các hoạt động sau khi nghe nhằm: Kiểm tra xem học sinh có hiểu những thông tin được nghe theo yêu cầu hay không và có hoàn thành được các hoạt động trong giai đoạn “While-listening” hay không. Tìm ra nguyên nhân làm cho học sinh không nghe được hoặc không hiểu được một số phần nào đó trong bài tập nghe. Giúp học sinh có cơ hội đánh giá thái độ biểu cảm người thể hiện hội thoại qua ngữ điệu giao tiếp. Dùng bài tập mở rộng theo chủ đề bài nghe dùng kỹ năng bổ trợ thêm để luyện nghe. Có thể sử dụng một số hoạt động sau: Yêu cầu học sinh so sánh bài trả lời của chúng và thảo luận theo đôi hoặc theo nhóm những gì chúng đã nghe và hiểu. Khuyến khích học sinh phản hồi lại những gì mà chúng đã nghe. Ví dụ: Lúc thích hợp giáo viên có thể đưa ra những câu hỏi như: Do you agree? Đồng thời hãy khuyến khích tranh luận bởi điều này sẽ khiến học sinh có tư duy sâu sắc hơn. Yêu cầu từng đôi, nhóm viết một đoạn tóm tắt về ý chính trong bài. Sau đó, học sinh sẽ so sánh và kiểm tra xem mình đã đưa ra được hết các ý chính chưa. Bật đoạn băng một lần nữa và yêu cầu học sinh nói to “stop” ở đoạn có câu trả lời mà chúng đã nghe trước đó. Đề nghị học sinh ghi ra trong cuốn sổ của chúng những từ mới mà chúng thấy cần thiết và ghi nhớ. + Một số thủ thuật trong giai đoạn này. - Cho đáp án và thông tin phản hồi - Cho học sinh nhắc hay nói lại một số điều/câu đã nghe. Feed back (While-listening) - Tổ chức cho học sinh nói về mình hay về bạn bằng cách dựa vào thông tin trong bài nghe. - Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhóm. Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 15
16. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” - Cho học sinh đóng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe. - Dùng bài tập mở rộng để học sinh có thêm thông tin của bài nghe. Tuỳ theo từng tiết cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng một trong những hoạt động trên. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình ba bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập trung, biết sử dụng thông tin suy đoán điều sẽ nghe. Nhờ vậy học sinh sẽ chủ động và tự tin hơn khi nghe. Giải pháp II. Kết hợp luyện nghe vào các nhóm kỹ thuật khác. 1. Nhóm kỹ thuật luyện tập cơ sở Đây là những thủ thuật có ý nghĩa tiền đề trong việc hình thành cho học sinh khả năng nghe Tiếng Anh. 1.1. Luyện nề nếp tập trung chú ý khi nghe Cho học sinh nghe từng câu hay đoạn, bài và giáo viên gọi cá nhân học sinh lặp lại. Tập cho học sinh có ý thức và thói quen lắng nghe bạn. Một cách giúp học sinh tập trung chú ý nghe bạn nói đó là giáo viên thường xuyên đặt ra những câu hỏi yêu cầu học sinh phải sử dụng lại những thông tin từ điều bạn mình đã nói để trả lời: Ví dụ: Học sinh A nói: “My house is in the countryside it is not big but very nice”. Sau khi bạn A nói xong, tôi gọi bất kỳ bạn nào trả lời câu hỏi: Where does A live? How is his house? Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe. Trò chơi thứ nhất: Truyền tin Lớp có 12 bàn, giáo viên làm 12 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sâu đó trao phiếu cho một học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 16
17. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy xác định đúng hay không. Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng cách cho chúng những con số: Thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả lời phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng. Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (Có thể có thông tin bị sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định xem câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bốc thăm học sinh có nhiệm vụ để mọi thành viên trong lớp phải lắng nghe bạn đọc. Trò chơi thứ tư: Thi nghe chuyện trả lời nhanh “Ai ở đâu? Ai làm gì?” Ví dụ: Giáo viên giới thiệu: This person is very famous in Viet Nam. He was born in 1890 in Kim Lien Nghe An and died in 1969. “Who is he?” 1.2. Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu. Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chỉ nghe trọng âm của từ đó. Ví dụ: với từ Sensible thì họ nghe chủ yếu trọng âm “sen” chứ không nghe cả ba âm tiết. Khi nghe một từ nhiều âm tiết, ta nên luyện tập nghe trọng âm của từ đó. Khi nghe một câu, chú ý nghe những trọng âm trong câu rồi phối hợp các trọng âm ấy lại mà đoán nghĩa của toàn câu. Ví dụ khi nghe câu: Mai bought the material and made the dress for me. Chú ý nghe trọng âm của các từ (từ in đậm) rồi đoán ý nghĩa của câu nói ấy. Như vậy với kỹ thuật này tôi luyện cho học sinh vưaqf nghe vừa đoán nghĩa bằng cách nắm bắt trọng âm. Việc luyện nghe trọng âm từ hay câu cần được thực hiện không chỉ trong các bài Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 17
18. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” tập nghe mà trong nhiều khâu hoạt động khác nhau của dạy học Tiếng Anh: Luyện đọc từ mới; Giới thiệu cấu trúc ngữ pháp mới; hoặc thực hiện các kỹ năng ở từng đơn vị bài học. 1.3. Luyện nghe và nhận diện các cặp âm dễ lẫn, các âm khó phát âm chuẩn và cách nối âm trong lúc nói của người bản xứ Trên thực tế, nhiều học sinh tiếp nhận một giọng nói Tiếng Anh thường không chuẩn hoặc chứa nhiều âm không thực giống với cách phát âm của người bản xứ. Đây cũng là một trở ngại đối với học sinh khi nghe người bản xứ nói. Như vậy càn rèn luyện cho học sinh có ý thức nhận diện ra các âm khó phát âm chuẩn, hay các âm dễ lẫn cũng như cách nói âm trong lúc nói của người bản xứ. Việc luyện nghe này cần được lồng ghép và thường xuyên trong các tiết dạy. Ngoài ra giáo viên có thể thực hiện một số trò chơi để giúp các em vừa thư giãn, vừa củng cố kỹ năng nhận diện và cách nối âm cụ thể gần gũi hơn với âm bản xứ. 2. Nhóm kỹ thuật luyện tập trọng tâm Đây là những biện pháp giúp học sinh luyện tập các kỹ năng nghe hiểu một bài hội thoại hay một bài đọc trong sách giáo khoa. Giáo viên nên tổ chức cho học sinh luyện nghe một cách chủ động và sáng tạo các bài tập Listen trong sách giáo khoa. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài, giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình ba bwcs luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp các em hình thành và phát triển hứng thú, khả năng tập trung vào những trọng tâm cần nghe và biết sử dụng các thông tin từ chính các câu hỏi hay tranh ảnh, biểu đồ trong bài tập nghe để làm chỗ dựa mà suy đoán ra điều đang nghe. Nhờ vậy học sinh chủ động và tự tin hơn khi nghe. 3. Nhóm kỹ thuật luyện tập mở rộng Cung cấp thêm một số bài luyện tập mở rộng bằng cách chọn một số ngữ liệu cùng trình độ từ các tài liệu như: Language in focus, new interchange làm bài kiểm tra ngắn hàng tuần, hàng tháng, sửa bài và đánh giá ngay tại lớp. Kết quả của các bài này cần cho học sinh lưu vào bìa lưu trữ kết quả học tập của mình theo thứ tự thời gian để giúp học Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 18
19. Phương pháp dạy kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS.” sinh dễ dàng nhận ra sự tiến bộ của bản thân, cũng như để giáo viên trao đổi với phụ huynh về việc học của con em họ. Trong quá trình giảng dạy tôi luôn tạo cơ hội để giúp các em luyện nghe và yêu cầu các em cần tăng cường nghe Tiếng Anh nhiều (qua TV, đài, băng) đặc biệt là nghe người bản xứ nói. Chương 3: Kiểm chứng các giải pháp đã triển khai của sáng kiến. Tiến hành dạy học thực nghiệm theo hướng này tại trường THCS Nhân Thắng đối với các lớp học sinh khối 6 tôi thu được kết quả sau: - Học sinh nắm được phương pháp học nghe đạt hiệu quả. - Học sinh bước đầu đã có kĩ năng vận dụng các kiến thức được trang bị vào thực tế đời sống hàng ngày. - Gây được hứng thú học tập cho học sinh nhất là các em có lực học khá, giỏi. Giúp các em biết cách vận dụng phương pháp này vào học ở các phần khác nhau của bộ môn Tiếng Anh nói riêng và các môn học khác nói chung. - Học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, thoải mái. - Nâng cao năng lực tư duy nhanh nhạy, tác phong nhanh nhẹn. - Học sinh tỏ ra hào hứng, chờ đợi đến tiết học tiếp theo và yêu thích bộ môn hơn. - Bồi dưỡng và giáo dục tính độc lập, tinh thần đoàn kết hợp tác giữa các em học sinh trong học tập và lao động. - Kết quả khảo sát sau khi sáng kiến được áp dụng học kì I năm học 2017-2018 Giỏi Khá TB Yếu Kém TT Lớp SS SL % SL % SL % SL % SL % 1 6A 36 5 13.8 8 27.7 16 44.4 3 8.3 2 6B 36 7 19.4 9 25 12 33.3 3 8.3 1 2.7 Tổng 72 12 16.6 17 13.8 28 38.3 6 8.3 1 1.3 Lê Thị Quyên – Trường THCS Nhân Thắng 19