Giáo án Địa lí 6 Sách Cánh diều

Nội dung text: Giáo án Địa lí 6 Sách Cánh diều

1. BÀI MỞ ĐẦU: TẠI SAO CÀN HỌC ĐỊA LÍ (2 tiết) I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Thông qua bài học, HS nắm đƣợc: - Hiểu được tầm quan trọng của việc nắm các khái niệm cơ bản, các kĩ năng địa lí trong học tập và trong sinh hoạt. - Hiểu được ý nghĩa và sự lí thú của việc học môn Địa lí. - Nêu được vai trò của Địa lí trong cuộc sống. 2. Năng lực - Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, giao tiếp và hợp tác. - Năng lực riêng: Tìm tòi kiến thức thông qua các thông tin trong bài học và các kiến thức đã đƣợc học để hiểu đƣợc vai trò của các khái niệm cơ bản, các kĩ năng địa lí và ý nghĩa của việc học môn Địa lí. 3. Phẩm chất - Hình thành và phát triển phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Đối với giáo viên - Giáo án, SGV, SGK Lịch sử và Địa lí 6 (Phần Địa lí). - Một số tranh ảnh và bản đồ minh họa. - Máy tính, máy chiếu (nếu có). 2. Đối với học sinh - SGK Lịch sử và Địa lí 6 (Phần Địa lí). - Tranh ảnh, tƣ liệu sƣu tầm liên quan đến bài học (nếu có) và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 1
2. a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bƣớc làm quen bài học. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. d. Tổ chức thực hiện: - GV trình chiếu hình ảnh thời tiết nắng, bản đồ: Nắng Bản đồ - GV dẫn dắt vấn đề: Các hiện tự nhiên quen thuộc nhƣ mƣa, nắng, tuyết rơi, các em đã đƣợc học ở chƣơng trình Tiểu học. Lên THCS, những câu hỏi nhƣ tại sao lại có mƣa, tại sao lại có nắng? Tại sao Việt Nam thƣờng không có tuyết rơi nhƣng ở các nƣớc khác trên thế giới, đặc biệt là Nam Cực tuyết lại phủ đầy quanh năm? Bản đồ là gì, cách xem bản đồ hay quả Địa Cầu nhƣ thế nào? Tất cả các câu hỏi này, các em sẽ có đƣợc những câu trả lời qua các bài học môn Địa lí. Khi học Địa lí, các em không chỉ đƣợc thoả mãn khát khao hiểu biết, trí tò mò của mình về các đối tƣợng, hiện tƣợng địa lí tự nhiên và địa lí kinh tế - xã hội, mà còn có khả năng tự mình tìm hiểu các vấn đề mà em quan tâm, giải thích đƣợc nhiều câu hỏi lí thú. Các kiến thức và kĩ năng địa lí vừa giúp em mở rộng tầm hiểu biết, vừa giúp em vận dụng vào cuộc sống. Những mong muốn, khó khăn hay sự tò mò, thắc mắc của các em về môn Địa lí chúng ta sẽ cùng nhau giải đáp trong bài học đầu tiên của ngày hôm nay: Bài mở đầu - Tại sao cần học Địa lí? B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Những câu hỏi chủ yếu khi học Địa lí a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS hiểu đƣợc tầm quan trọng của việc nắm đƣợc các khái niệm cơ bản trong học tập và trong sinh hoạt. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. 2
3. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo cặp và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC DỰ KIẾN SẢN PHẨM SINH Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 1. Những câu hỏi chủ yếu khi - GV hƣớng dẫn HS đọc phần Câu hỏi: Cái học Địa lí gì? Ở đâu? và giới thiệu kiến thức: Câu hỏi: Cái gì? Ở đâu? + Học Địa lí, em đƣợc tìm hiểu về các đối - Mỗi địa phƣơng khác nhau tƣợng và các hiện tƣợng địa lí nhƣ: đồi núi, đều có đối tƣợng địa lí khác sông, các thành phố, các quốc gia, động đất, nhau bản sắc địa lí. núi lửa phun trào, gió, bão, sóng thần, dòng - Các đối tƣợng địa lí phân bố biển, Các đối ở những địa điểm khác nhau, vì tượngvàhiện vậy khi học Địa lí cần xác định tƣợng này đều gắn đƣợc vị trí địa lí, sự phân bố với địa danh và với của các đối tƣợng và hiện các khái niệm thuật tƣợng địa lí trên bản đồ, lƣợc ngữ (Cái gì ?). Ví đồ trả lời cho câu hỏi ―ở dụ: Dãy Hi-ma-lay-a là một dãy núi cao đồ đâu‖ sộ của thế giới. Để hiểu và nhớ về Hi-ma- lay-a, em sẽ tìm hiểu về đặc điểm của vùng núi này và sẽ sử dụng đến khái niệm núi cao, núi trẻ, sự phân hoá thiên nhiên theo đai cao ở vùng núi. + Mỗi địa phƣơng khác nhau đều có đối tƣợng địa lí khác nhau bản sắc địa lí. + Các đối tƣợng và hiện tƣợng địa lí phân bố ở những địa điểm hay các khu vực trên Trái 3
4. Đất. Vì thế, khi học Địa lí, em thƣờng xác định vị trí địa lí, sự phân bố của các đối tƣợng và hiện tƣợng địa lí trên các bản đồ, 4
5. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn lƣợc đồ. + Các hiện tƣợng địa lí có thể diễn ra ở những nơi khác nhau trên Trái Đất, không giống nhƣ mỗi đối tƣợng địa lí đều có một vị trí địa lí xác định. Câu hỏi “Ở đâu? ” đối với các hiện tƣợng địa lí sẽ thôi thúc em tìm hiểu vê đặc điểm chúng trong phân bố một loại hiện tƣợng địa lí nào đó. Ví dụ: Các cơn bão nhiệt đới phân bố ở đâu? - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: Hãy đặt một số câu hỏi về Cái gì, Ở đâu gắn với các đối tượng địa ló mà em thường gặp hằng ngày trong cuộc sống. Câu hỏi: Như thế nào? Tại - GV hƣớng dẫn HS đọc thông tin Phần Câu sao? hỏi: Nhƣ thế nào? Tại sao? và giới thiệu kiến thức: - Câu hỏi ―Nhƣ thế nào‖ để tìm câu trả lời về các thuộc tính của + Câu hỏi ―Nhƣ thế nào? ‖ đƣợc đƣa ra để đối tƣợng và hiện tƣợng mà tìm câu trả lời về các thuộc tính của đối tƣợng em tìm hiểu và hiện tƣợng mà em tìm hiểu. Câu hỏi này - Câu hỏi ―Tại sao: để tìm ra đòi hỏi em phải chứng mình hay đƣa ra các dẫn chứng cho các lập luận của mình. Ví dụ: đƣợc mối liên hệ và qua hệ Khi nói rằng có sự giảm nhiệt độ không khí giữa các hiện tƣợng địa lí theo độ cao, câu hỏi “Như thế nào?” đòi hỏi em đưa ra con số cụ thể về mức độ giảm nhiệt độ theo độ cao (trung bình lên cao 100 m, nhiệt độ giảm 0,6°C). + Câu hỏi ―Tại sao?‖ nhƣ: • Tại sao hiện tƣợng này xảy ra? • Tại sao các đối tƣợng, hiện tƣợng địa lí này lại phân bố nhƣ thế? 5
6. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn • Tại sao các đối tƣợng, hiện tƣợng địa lí này lại có các đặc điểm nhƣ thế? + Khi trả lời câu hỏi ―Tại sao?‖, em sẽ phải tìm ra đƣợc mối liên hệ và quan hệ giữa các hiện tƣợng địa lí, trong đó, một hiện tƣợng này có thể là kết quả của mối quan hệ với một hoặc một sô hiện tƣợng địa lí khác, đƣợc gọi là các quan hệ nhân quả. Ví dụ: Theo dõi các bản tin thời tiết, em phát hiện thấy hiện tượng mưa đá thường xảy ra vào thời gian chuyển mùa, nhất là đầu mùa hạ. Những ngày có cảnh báo mưa đá cùng có cảnh báo dông lốc. Tại sao mưa đá thường xảy ra vào đâu mùa hạ? - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: Hãy đặt một số câu hỏi: Như thế nào, Tại sao gắn với các đối tượng và hiện tượng địa lí mà em gặp hằng ngày trong cuộc sống? Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, 6
7. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 2: Những kĩ năng chủ yếu khi học Địa lí a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS hiểu đƣợc tầm quan trọng của việc nắm đƣợc các kĩ năng địa lí trong học tập và trong sinh hoạt. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. DỰ KIẾN SẢN PHẨM c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo cặp và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: 2. Những kĩ năng chủ yếu khi học Địa lí HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC a. Sử dụng các công cụ học tập và tìm hiểu địa lí SINH Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ + Phân tích biểu đồ và các số học tập liệu thống kê - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời + Sử dụng các thiết bị xác định câu hỏi: Ở lớp dưới, trong giờ học Địa lí, các phƣơng hƣớng, vị trí: địa bàn, thầy cô thường dùng những công cụ hỗ trợ bản đồ trực tuyến, khí áp kế điện nào để giờ học thêm sinh động? tử - GV hƣớng dẫn HS đọc phần Sử dụng các công cụ học tập và tìm hiểu địa lí mục SGK trang 101. 102, chuẩn kiến thức: Để học tốt Địa lí, cần phải có các công cụ hỗ trợ: thực địa - Thực hiện khảo sát thực địa, + Sử dụng bản đồ: Là kĩ năng quan trọng b. tìm hiểu thực tế, viết bài khảo Kĩ năng tổ chức học tập ở sát, thu hoạch, mà ngƣời học Địa lí đều cần thành thạo, đặc biệt là những bản đồ chuyên để tỉ lệ nhỏ đƣợc in trong SGK và các tập bản đồ. 7
8. + Phân tích biểu đồ và các số liệu thống kê là kĩ năng không chỉ cần cho Địa lí mà cả nhiều môn học khác. • Biểu đồ dùng để thẻ hiện trực quan 8
9. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn các số liệu. • Rút ra đƣợc kết luận chỉ bằng quan sát, nhƣng có khi phải xứ lí số liệu mới nhận xét đƣợc. + Sử dụng các thiết bị xác định phƣơng c. Kĩ năng khai thác thông tin hƣớng: vị địa bàn, các tiện ích trong điện trên internet phục vụ học tập thoại thông minh, - Tìm kiếm đƣợc nhiều thông - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em thích tin, hình ảnh, video clip liên nhất điều gì khi học địa lí? quan đến bài học để hình dung - GV giới thiệu kiến thức: Kĩ năng tổ chức rõ hơn, sinh động về bài học, học tập ở thực địa đòi hỏi các em: + Biết chuẩn bị những thứ cần thiết trƣớc khi thực hiện khảo sát thực địa. + Biết sử dụng một sô công cụ đơn giản và thông dụng để thực hiện quan sát, quan trắc ngoài thực địa. + Biết ghi chép nhật kí thực địa. + Biết viết thu hoạch sau một ngày thực địa. - GV yêu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: Em mong muốn được hỗ trợ những gì khi học môn Địa lí? - GV giới thiệu kiến thức: Những mong muốn của các em khi học môn Địa lí sẽ đƣợc giải quyết khi các em có những kĩ năng khai thác thông tin trên Internet. Đây là một kĩ năng không thể thiếu, vì nhiều thông tin, kiến thức cập nhật sẽ đƣợc tìm thấy trên đƣợc trên Internet (dƣới dạng văn bản, hình ảnh, video). HS cần: 9
10. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn + Tìm thông tin, kiểm chứng xem thông tin có chính xác, có tin cậy không. + Biết lƣu giữ, sắp xếp thông tin, sử dụng các thông tin đã chọn lọc khi làm các bài tập. Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 3: Địa lí và cuộc sống a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS hiểu đƣợc ý nghĩa và sự lí thú của việc học môn Địa lí. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo cặp và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC DỰ KIẾN SẢN PHẨM SINH Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 3. Địa lí và cuộc sống - GV hƣớng dẫn HS đọc phần Học Địa lí thật là Học Địa lí thật là thú vị 10
11. thú vị SGK trang 102 và giới thiệu kiến thức: - Một số hiện tƣợng địa lí 11
12. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn + HS đƣợc khám phá nhiều hiện tƣợng tự nhiên, dân cƣ, văn hoá, kinh tế mới lạ, nhiều đang diễn ra hằng ngày ở nơi em sống: hiện tƣợng nhật vùng đất khác nhau trên thế giới. thực, nguyệt thực, mùa, mƣa đá, mƣa phùn, chênh lệch giờ + HS đƣợc tự mình giải thích đƣợc nhiều hiện giữa các nơi, năm nhuận, tƣợng tự nhiên và kinh tế - xã hội nhờ tìm ra biến đổi khí hậum gia tăng đƣợc các mối quan hệ nhân - qủa. dân số, cầu vồng + HS hiểu đƣợc ý nghĩa của không gian sống, từ quy mô nhỏ cho đền toàn cầu. - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: Hãy kể tên một số hiện tượng địa lí đang diễn ra hằng ngày ở nơi em sống. - GV mở rộng kiến thức: + Một số điều lí thú về hiện tƣợng cầu vồng: Cầu vồng là hiện tƣợng quang học thiên nhiên. Cầu vồng bản chất là sự tán sắc ánh sáng mặt trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nƣớc mƣa. Cầu vồng có rất nhiều màu sắc, trong đó có bảy màu nổi bật là đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. + Một số câu ca dao, tục ngữ nói về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con ngƣời: • Chuồn chuồn bay thấp thì mƣa/Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm. Kiến thức và kĩ năng Địa lí • Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão. thật là cần cho cuộc sống • Cơn đằng đông vừa trông vừa chạy/Cơn - Kiến thức địa lí sẽ giúp đằng nam vừa làm vừa chơi/Cơn đằng hoạt động tổ chức sản xuất bắc đổ thóc ra phơi. an toàn hơn, tránh đƣợc thiệt hại do thiên tai, sử dụng tốt - GV giới thiệu kiến thức: các tài nguyên, các lợi thế về + Những câu hỏi về ―Cái gì?‖ ―Ở đâu?‖, ―Nhƣ vị trí địa lí. 12
13. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn thế nào? ‖, ―Tại sao?‖ luôn là những câu hỏi thƣờng ngày. Mọi hoạt động sản xuất, sinh hoạt đều cần đến kiến thức địa lí. + Có kiến thức địa lí tốt, ta sẽ tổ chức các hoạt động sản xuất an toàn hơn, tránh đƣợc thiệt hại do thiên tai, sử dụng tốt hơn các tài nguyên, các lợi thế về vị trí địa lí. + Có kiến thức địa lí tốt, ta sẽ tự tin hơn khi đến thăm hoặc đến sống ở một vùng đất mới. - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi: Em hãy cho ví dụ về việc vận dụng kiến thức và kĩ năng địa lí vào cuộc sống. Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua dạng câu hỏi lý thuyết . b. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hƣớng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi 1 phần Luyện tập SGK trang 102. 13
14. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn - HS tiếp nhận nhiệm vụ, đưa ra câu trả lời: Có những câu hỏi chủ yếu khi học Địa lí: - Câu hỏi Cái gì, Ở đâu. - Câu hỏi Nhƣ thế nào, Tại sao. HS tùy vào tƣ duy, nhận thức, ý thích để trả lời câu hỏi em thích nhất trả lời câu hỏi nào và giải thích tại sao. - GV nhận xét, chuẩn kiến thức. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua dạng câu hỏi thực hành. b. Nội dung: HS sử dụng SHS, kiến thức đã học, kiến thức và hiểu biết thực tế, c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi 2 phần Vận dụng SHS trang 102. - HS tiếp nhận nhiệm vụ, đưa ra câu trả lời: Tìm kiếm trên internet về vấn đề các hành tinh trong hệ Mặt trời: • Hệ Mặt Trời (hay Thái Dƣơng Hệ) là một hệ hành tinh có Mặt Trời ở trung tâm và các thiên thể nằm trong phạm vi lực hấp dẫn của Mặt Trời, tất cả chúng đƣợc hình thành từ sự suy sụp của một đám mây phân tử khổng lồ cách đây gần 4,6 tỷ năm. • Đa phần các thiên thể quay quanh Mặt Trời, và khối lƣợng tập trung chủ yếu vào 8 hành tinh có quỹ đạo gần tròn và mặt phẳng quỹ đạo gần trùng khít với nhau gọi là mặt phẳng hoàng đạo. 4 hành tinh nhỏ vòng trong gồm: Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất và Sao Hỏa - ngƣời ta cũng còn gọi chúng là các hành tinh đá do chúng có thành phần chủ yếu từ đá và kim loại. 4 hành tinh khí khổng lồ vòng ngoài có khối lƣợng lớn hơn rất nhiều so với 4 hành tinh vòng trong. - GV nhận xét, chuẩn kiến thức. IV. Kế hoạch đánh giá 14
15. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn Hình thức đánh giá Phƣơng pháp đánh giá Công cụ đánh giá Ghi chú Đánh giá thƣờng xuyên - Vấn đáp. - Các loại câu hỏi (GV đánh giá HS, - Kiểm tra viết, kiểm tra vấn đáp. HS đánh giá HS) thực hành. Ngày soạn: Ngày dạy: CHƢƠNG 1: BẢN ĐỒ - PHƢƠNG TIỆN THỂ HIỆN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT BÀI 1: HỆ THÔNG KINH VĨ TUYẾN. TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ CỦA MỘT ĐIỂM TRÊN BẢN ĐỒ (1 tiết) I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Thông qua bài học, HS nắm đƣợc: - Xác định đƣợc trên bản đồ và trên quả Địa Cầu: kinh tuyến gốc, xích đạo, các bán cầu. 15
16. - Ghi đƣợc tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ. 2. Năng lực 16
17. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn - Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, giao tiếp và hợp tác. - Năng lực riêng: • Định hƣớng không gian thông qua xác định các đƣờng kinh, vĩ tuyến, các bán cầu và xác định tọa độ địa lí của một địa điểm. • Sử dụng các công cụ của địa lí học thông qua khai thác tài liệu tranh, ảnh, văn bản, quả Địa Cầu. • Liên hệ thực tiễn để xác định tọa độ địa lí của một điểm thông qua các ứng dụng công nghệ thông tin. 3. Phẩm chất - Bồi dƣỡng phẩm chất trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Đối với giáo viên - Giáo án, SGV, SGK Lịch sử và Địa lí 6. - Hình ảnh minh họa về các nguồn tƣ liệu có liên quan đến bài học. - Máy tính, máy chiếu (nếu có). 2. Đối với học sinh - SGK Lịch sử và Địa lí 6. - Tranh ảnh, tƣ liệu sƣu tầm liên quan đến bài học (nếu có) và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bƣớc làm quen bài học. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề. c. Sản phẩm học tập: HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. d. Tổ chức thực hiện: - GV dẫn dắt vấn đề: Ngày xƣa, trong những cuộc hành trình, các tàu biển 17
18. thƣờng xuyên bị mất phƣơng hƣớng. Ví dụ, một cơn bão có thể đƣa tàu đi xa hơn nơi nó muốn đến. Hoặc hàng ngày, chúng ta đều cần nhớ sẽ đi những đâu, đến những đâu trong không gian sống quen thuộc của mình. Chúng ta cũng 18
19. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn thƣờng thông tin cho ngƣời thân, bạn bè về địa điểm nào đó. Để khắc phục điều này, con ngƣời đã nỗ lực tìm kiếm cách xác định chính xác vị trí, cách tìm đƣờng đi đến mọi địa điểm trên bề mặt Trái đất. Vì thế, một mạng lƣới kinh, vĩ tuyến tƣởng tƣợng bao phú toàn bộ quả địa cầu đã ra đời, giúp họ làn đƣợc điều này. Để tìm hiểu rõ hơn về những vấn đề này, chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay- Bài 1: Hệ thống kinh vĩ tuyến. Tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Kinh tuyến và vĩ tuyến a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS xác định đƣợc trên bản đồ và trên quả Địa Cầu: kinh tuyến gốc, xích đạo và các bán cầu. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo cặp và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - DỰ KIẾN SẢN PHẨM HỌC SINH Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học 1. Kinh tuyến và vĩ tuyến tập - GV giới thiệu cho HS hình ảnh quả Địa Cầu: Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái đất, phản ánh chính xác, rõ ràng về hình dạng và kích thƣớc đã đƣợc thu nhỏ. Chính vì vậy, quả Địa Cầu đƣợc sử dụng rộng rãi trong trƣờng học để giúp các em hiểu đƣợc những vấn đề đơn giản thuộc về Trái đất. - GV hƣớng dẫn HS quan sát quả Địa 19
20. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn Cầu: + Quả Địa Cầu có một trục xuyên qua, thể hiện trục quay tƣởng tƣợng của Trái Đất. Ở nơi cắt nhau giữa trục và bề mặt của quả Địa Cầu, ta xác định đƣợc điểm cực - Kinh tuyến: là những đƣờng nối của Trái Đất, gồm một điểm là cực Bắc và liền hai điểm cực Bắc và cực Nam một điểm là cực Nam. trên quả Địa Cầu. Các kinh tuyến + Trên quả Địa Cầu có các đƣờng kinh đều gặp nhau ở hai cực. tuyến và các đƣờng vĩ tuyến. Hệ thống kinh tuyến, vĩ tuyến là một mạng lƣới các + Kinh tuyến gốc: là đƣờng kinh tuyến đi qua đài thiên văn Grin-uýt đƣờng tƣởng tƣợng bạo phú toàn bộ quả địa cầu giúp chúng ta có thể xác định đƣợc ở ngoại ô thủ đô Luân-đôn Anh, vị trí của tất cả các địa điểm. đƣợc đánh số 0°. - GV yêu cầu HS - Vĩ tuyến là những vòng tròn trên thảo luận theo cặp, quả Địa Cầu vuông góc với các kinh tuyến. Các vĩ tuyến đều song song đọc nội dung phần với nhau. Kinh tuyến và vĩ tuyến, quan sát Hình + Vĩ tuyến gốc là đƣờng xích đạo, 1.2 và trả lời câu hỏi: đƣợc đánh số 0°. + Hãy xác định: các đường kinh tuyến, - Các kinh tuyến có độ dài bằng kinh tuyến gốc; các đường vĩ tuyến, vĩ nhau. Các vĩ tuyến có độ dài khác nhau tuyến gốc; bán cầu Bắc, bán cầu Nam, bán cầu Đông, bán cầu Tây. + Độ dài của các kinh tuyến và vĩ tuyến như thế nào? - GV hƣớng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK trang 104 để biết đƣờng kinh tuyến gốc, cách vẽ bản đồ bán cầu Đông, bán cầu Tây. 20
21. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới. Hoạt động 2: Tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS ghi đƣợc tọa độ địa lí của một địa điểm trên bản đồ. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC DỰ KIẾN SẢN PHẨM SINH Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học 2. Tọa độ địa lí của một điểm tập trên bản đồ - GV giới thiệu kiến thức: Vị trí của một địa - Tọa độ địa lí bao gồm: kinh độ điểm trên bản đồ (hoặc trên quả Địa Cầu) và vĩ độ đƣợc xác định tại điểm cắt nhau của đƣờng + Kinh độ của một địa điểm là vĩ tuyến và đƣờng kinh tuyến đi qua địa khoảng cách tính bằng độ từ 21
22. điểm đó. kinh tuyến gốc đến kinh tuyến 22
23. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn - GV yêu cầu HS đọc thông tin phần Tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ SGK trang 104, 105 và trả lời câu hỏi: + Kinh độ, vĩ độ là gì? Kinh độ Tây, kinh độ Đông là gì? Vĩ độ Bắc, vĩ độ Nam là gì? + Tọa độ địa lí của một địa điểm là gì? Nêu cách viết tọa độ địa lí của một địa điểm? - GV hƣớng dẫn HS quan sát Hình 1.3: Nhìn trên quả Địa Cầu, xác định đƣợc điểm A có tọa độ địa là A (40°B, 30°T). - GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, quan sát Hình 1.3, Hình 1.4, viết tọa độ địa lí của điểm B, C, H, K. Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 23
24. đi qua địa điểm đó. Những địa điểm có cùng kinh độ thì năm trên cùng kinh tuyến. + Kinh độ Đông: Các kinh tuyến ở bên phải kinh tuyến gốc có kinh độ đông +Kinh độ Tây: Các kinh tuyến ở bên trái kinh tuyến gốc. + Vĩ độ của một điểm là khoảng cách tính bằng độ từ xích đạo đến vĩ tuyến đi qua địa điểm đó. Những địa điểm có cùng vĩ độ thì nằm trên cùng vĩ tuyến. + Vĩ độ Bắc: Các vĩ tuyến ở phía bắc xích đạo. + Vĩ độ Nam: Các vĩ tuyến ở phía nam xích đạo. - Tọa độ địa lí của một địa điểm trên bản đồ đƣợc xác định bằng vĩ độ và kinh độ của địa điểm đó. + Cách viết tọa độ địa lí của một điểm: Điểm A (vĩ độ, kinh độ). 24
25. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. - GV mở rộng kiến thức: Việc xác định đƣợc vị trí của một địa điểm trên Trái Đất hay toạ độ của điểm ấy trên bản đồ rất hữu ích trong cuộc sống thƣờng ngày. Ở các thành phố lớn, ngƣời dân đã quen thuộc với cách gọi dịch vụ vận chuyển (nhƣ taxi, ―xe ôm‖) qua các ứng dụng trên điện thoại thông minh. Trên điện thoại thông minh có nhiều ứng dụng miễn phí giúp ngƣời dùng xác định đƣợc vị trí thực tế của mình (với các thông tin về toạ độ, và cả định vị trên bản đồ đƣợc đánh dấu tròn). C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua dạng câu hỏi lý thuyết . b. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hƣớng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi 2 phần Luyện tập SGK trang 105. - HS tiếp nhận nhiệm vụ, đưa ra câu trả lời: Quan sát Hình 1.3, xác định tọa độ địa lí của điểm: • Điểm D là: (40°B, 0°) • Điểm E là: (20°N, 30°Đ) - GV nhận xét, chuẩn kiến thức. 25
26. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua dạng câu hỏi thực hành. b. Nội dung: HS sử dụng SHS, kiến thức đã học, kiến thức và hiểu biết thực tế, GV hƣớng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi 3 phần Vận dụng SHS trang 105. - HS tiếp nhận nhiệm vụ, đưa ra câu trả lời: Sử dụng quả Địa Cầu, xác định tọa độ địa lí của thủ đô Hà Nội, Việt Nam và ghi tọa độ đã xác định đƣợc: Thủ đô Hà Nội có nằm về phía Tây Bắc của trung tâm vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, trong phạm vi từ 20°34' đến 21°18' vĩ độ Bắc và từ 105°17' đến 106°02' kinh độ Đông. - GV nhận xét, chuẩn kiến thức. IV. Kế hoạch đánh giá Hình thức đánh giá Phƣơng pháp đánh giá Công cụ đánh giá Ghi chú Đánh giá thƣờng xuyên - Vấn đáp. - Các loại câu hỏi (GV đánh giá HS, - Kiểm tra viết, kiểm tra vấn đáp. HS đánh giá HS) thực hành. 26
27. Ngày soạn: 27
28. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn Ngày dạy: BÀI 2: CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA BẢN ĐỒ (3 tiết) I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Thông qua bài học, HS nắm đƣợc: - Nhận biết đƣợc một số lƣới kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới. - Biết đọc các kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ hành chính, bản đồ địa hình. - Biết xác định phƣơng hƣớng trên bản đồ và tính khoảng cách thực tế giữa hai điểm trên bản đồ theo tỉ lệ bản đồ. 2. Năng lực - Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, giao tiếp và hợp tác. - Năng lực riêng: • Nhận thức thế giới theo quan điểm không gian: biết xác định phƣơng hƣớng trên bản đồ. • Sử dụng các công cụ địa lí: khai thác tài liệu văn bản; sử dụng bản đồ: nêu đƣợc các yếu tố cơ bản của bản đồ, biết sử dụng tỉ lệ bản đồ để xác định khoảng cách thực tế giữa hai địa điểm. 3. Phẩm chất - Có ý thức vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống hằng ngày. - Hình thành phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Đối với giáo viên - Giáo án, SGV, SGK Lịch sử và Địa lí 6 (Phần Địa lí). - Quả Địa Cầu, video clip mô hình chuyển từ mặt cong của Trái đất sang mặt phẳng. 28
29. - Máy tính, máy chiếu (nếu có). 2. Đối với học sinh 29
30. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn - SGK Lịch sử và Địa lí 6 (Phần Địa lí). - Tranh ảnh, tƣ liệu sƣu tầm liên quan đến bài học (nếu có) và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bƣớc làm quen bài học. b. Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. d. Tổ chức thực hiện: - GV cho HS quan sát Bản đồ hành chính thành phố Hà Nội (Việt Nam) và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Nhìn vào bản đồ, em đọc - hiểu đƣơc những nội dung gì? - HS tiếp nhận nhiệm vụ và trả lời câu hỏi: Nhìn vào bản đồ, em đọc - hiểu đƣơc những nội dung: Hà Nội có 30 quận, huyện, thị xã; ranh giới với các tỉnh khác, - GV dẫn dắt vấn đề: Bản đồ là hình vẽ thu nhỏ tƣơng đối chính xác của một khu vực hoặc toàn bộ bề mặt Trái đất. Hiện nay, bản đồ đang trở thành phƣơng tiện đƣợc sử dụng phổ biến trong cuộc sống thƣờng ngày, trong điều hành công việc của các công ti, trong quản lí xã hội của các quốc gia, Bản đồ không giống bức tranh vẽ, cũng không phải là một ảnh chụp. Bản đồ địa lí đƣợc sử dụng để thể hiện nhiều loại thông tin khác nhau. Vậy làm sao chúng ta có thể đọc và hiểu hết đƣợc những nội dung cơ bản trong bản đồ? Bản đồ có những yếu tố cơ bản nào? Những câu hỏi này chúng ta sẽ giải đáp trong bài học ngày hôm nay - Bài 2: Các yếu tố cơ bản của bản đồ. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Một số lƣới kinh tuyến của bản đồ thế giới a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nhận biết đƣợc một số lƣới kinh tuyến của bản đồ thế giới. 30
31. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận và trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm học tập: HS làm việc cá nhân, làm việc theo cặp và trả lời câu hỏi. d. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC DỰ KIẾN SẢN PHẨM SINH 31
32. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn Bƣớc 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 1. Một số lƣới kinh tuyến của - GV yêu cầu HS đọc thông tin phần Một số bản đồ thế giới lƣới kinh tuyến của bản đồ thế giới, quan sát - Trình bày phép chiếu bản đồ: Hình 1.2 và trả lời câu hỏi : Khi vẽ bản đồ, ngƣời ta phải + Để thể hiện toàn bộ Trái đất thì giữa quả Địa chuyển bề mặt cong của Trái Cầu và bản đồ, phƣơng tiện nào thể hiện đúng Đất sang mặt phẳng. thông qua hơn? các phép chiếu bản đồ. + Trình bày phép chiếu bản đồ. Phép chiếu bản - Đặc điểm của phép chiếu bản đồ có đặc điểm gì? đồ: + Khi chuyển bề mặt cong của Trái Đắt lên mặt phẳng, các lãnh thổ đƣợc thể hiện trên bản đồ đều bị biến dạng nhất định - GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, quan sát so với hình dạng thực trên bề Hình 2.2, Hình 2.3 và trả lời câu hỏi: mặt Trái Đất. + Nhận xét về diện tích đảo Grin-len so với + Với mỗi phép chiếu bản đồ, lục địa Nam Mỹ. lƣới kinh vĩ tuyến có đặc điểm + Cho biết hình nào có độ chính xác cao hơn khác nhau. khi thể hiện toàn bộ bề mặt Trái đất lên bản đồ. - GV hƣớng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK trang 107 để biết đƣợc: 32
33. + Các vùng đất đƣợc biểu hiện trên bản đồ có 33
34. Giáo án Địa lý 6 Cánh diều Website: tailieugiaovien.edu.vn thể đúng diện tích nhƣng sai hình dạng hoặc đúng hình dạng nhƣng sai diện tích. Khu vực cảng xa trung tâm hình chiếu thì sự biến dạng càng rõ rệt. + Trên thực tế, diện tích đảo Grin-len là khoảng 2 triệu km2, diện tích lục địa Nam Mỹ là khoảng 18 triệu km2. Bƣớc 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - GV hƣớng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận và thực hiện yêu cầu. - GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV gọi HS trả lời câu hỏi. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung. Dự kiến sản phẩm: - Nhận xét về diện tích đảo Grin-len so với lục địa Nam Mỹ: + Hình 2.2 khi phép chiếu bản đồ có dạng các đƣờng kinh tuyến và vĩ tuyến đều là các đƣờng thẳng thì diện tích đảo Grown-len nhỏ hơn không đáng kể so với lục địa Nam Mỹ. + Hình 2.3 khi phép chiếu bản đồ có các đƣờng kinh tuyến chụm lại ở hai cực, các đƣờng vĩ tuyến là những đƣờng thẳng thì thì diện tích đảo Grin-len nhỏ hơn rất nhiều so với lục địa Nam Mỹ. + Hình 2 có độ chính xác cao hơn khi thể hiện toàn bộ bề mặt Trái đất lên bản đồ. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm 34