Bài giảng Ngữ văn 6 (Sách Kết nối tri thức) - Bài 5: Những nẻo đường xứ sở - Tiết: Cửu Long Giang ta ơi

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 (Sách Kết nối tri thức) - Bài 5: Những nẻo đường xứ sở - Tiết: Cửu Long Giang ta ơi

1. Dòng sông nào được nhắc tên trong bài hát? Em biết gì về dòng sông đó?
2. Sông Mê Kông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng. Nơi sông bắt nguồn thuộc tỉnh Thanh Hải, chảy qua Vân Nam Trung Quốc, qua các nước Lào, Myanma, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển Đông ở Việt Nam. Đoạn sông Mê Kông chảy qua Việt Nam được gọi là sông Cửu Long. Sông Mê Kông đã tạo nên vùng ĐBSCL – đồng bằng lớn nhất nước ta, mang lại nguồn lợi kinh tế nông nghiệp vô cùng lớn. Cửu Long là tài sản thiên nhiên đáng tự hào của người dân Việt Nam.
3. CỬU LONG GIANG TA ƠI Nguyên Hồng
4. I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả - Tên khai sinh: Nguyễn Nguyên Hồng (1918 – 1982) - Quê quán: Nam Định - Ông sống chủ yếu ở thành phố cảng Hải Phòng. - Nguyên Hồng sáng tác ở nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, hồi kí, thơ, v.v - Các tác phẩm tiêu biểu: Những ngày thơ ấu (hồi kí), Bỉ vỏ (tiểu thuyết), Trời xanh (thơ), Cửa biển (tiểu thuyết), Bước đường viết văn (hồi kí), v.v - Trang viết của Xuân Hồng tràn đầy cảm xúc chân thành, mãnh liệt với con người và cuộc sống.
5. 2. Tác phẩm a) Đọc và tìm hiểu chú thích Phần 1: Từ đầu đến “cây số mông mênh” (Dòng sông Mê Kông từ trang sách tuổi thơ) b) Văn bản - Xuất xứ: Trích trong tập thơ “Trời xanh” (1960) Từ “Mê Kông chảy” đến “chia cắt” (Vẻ đẹp của dòng sông Mê Kông và con người - Thể loại: Thơ tự do BỐ CỤC Nam Bộ trong thực tế xây dựng và bảo vệ - PTBĐ chính: Biểu cảm quê hương. - Ý nghĩa nhan đề: Tiếng gọi yêu thương, tha thiết dòng Cửu Long Giang, đồng thời Phần còn lại (Những suy tư, chiêm nghiệm của tác giả). thể hiện ý thức sở hữu, niềm tự hào dân tộc.
6. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT TEAM WORK 1. Dòng sông Mê Kông từ trang sách tuổi thơ NỘI QUY + Tất cả các thành viên đều tham + Tấm bản đồ rực rỡ: tượng trưng cho tổ quốc gia thảo luận thiêng liêng, hiện lên đẹp đẽ lạ kì dưới con mắt háo + Tuân thủ nguyên tắc thời gian hức, say mê chiếm lĩnh tri thức của người học trò. + Chỉ một người nói trong nhóm tại một thời điểm + Gậy thần tiên, cánh tay đạo sĩ: hình ảnh ẩn dụ chỉ cây thước và người thầy qua con mắt thần tượng, ngưỡng mộ của học trò. NỘI DUNG Người thầy như có phép lạ chắp cánh ước mơ Câu 1. Em hiểu như thế nào về cho học trò được khám phá núi sông tuyệt vời của tổ những h/a sau: quốc + Tấm bản đồ rực rỡ + Gậy thần tiên, cánh tay đạo sĩ + Tim đập mạnh, hồn ngây không sao hiểu : Dòng Câu 2. Người học trò cảm nhận sông Mê Kông hiện lên kì vĩ, lớn lao quá sức tưởng như thế nào về dòng sông Mê tượng, trước con mắt ngạc nhiên, thán phục của Kông qua bài giảng của thầy giáo? người học trò.
7. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT HỎI CHUYÊN GIA 2. Vẻ đẹp của dòng sông Mê Kông và con người Nam Bộ NỘI QUY + Chỉ được đặt câu hỏi sau khi trong thực tế xây dựng và bảo vệ quê hương Nhóm chuyên gia đã trình bày xong. + Chỉ một người nói tại một * 14 câu thơ: Từ “Mê Kông chảy” . “chân trời buồm trắng” thời điểm “Ta đi bản đồ không nhìn nữa” Cậu học trò đã lớn, không chỉ thấy sông MK trong bài + Tuân thủ nguyên tắc thời gian giảng của thầy, mà hăm hở bước vào dòng sông mơ ước, vào “Ta cởi áo lội dòng sông ta hát Mê Kông chảy, Mê Kông cũng hát” đất trời tổ quốc để lao động và chiến đấu. VÒNG 1 CHUYÊN GIA NÓI VÒNG 2 CHUYÊN GIA TRẢ LỜI
8. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 2. Vẻ đẹp của dòng sông Mê Kông và con người Nam Bộ + Phù sa nổi váng trong thực tế xây dựng và bảo vệ quê hương + Ruộng bãi Mê Không trồng không hết lúa + Tôm cá ngợp thuyền * 7 câu thơ tiếp theo: Từ “Nam Bộ” đến “lòng dừa trĩu quả” + Sầu riêng thơm dậy, lòng dừa trĩu quả - Vào đến mảnh đất Việt Nam, dòng sông mang vẻ đẹp trù phú, giàu có vô hạn. - Nghệ thuật tu từ liệt kê, kết hợp với các động từ mạnh, tính từ đặc tả đã cho thấy nguồn tài nguyên quý giá, vô hạn mà dòng Cửu Long Giang đã đem đến cho chúng ta.
9. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 2. Vẻ đẹp của dòng sông Mê Kông và con người Nam Bộ trong thực tế xây dựng và bảo vệ quê hương VẺ ĐẸP CỦA Mê Kông quặnDÒNG đẻ MÊ KÔNG Chín nhánh sông vàng * Mười câu thơ tiếp: Từ “Mê Kông quặn đẻ” đến “không bao Nông dân Nam Bộ gối đất nằm sương giờ chia cắt” Mồ hôi vã bãi lau thành đồng lúa Thành những tên đọc lên nước mắt đều muốn ứa - Đón nhận sự ưu ái từ sông mẹ Mê Kông, người dân Nam Những Hà Tiên, Gia Định, Long Châu Bộ không ngại gian nan, cực nhọc cùng bùn đất để xây dựng Những Gò Công, Gò Vấp, Đồng Tháp, Cà Mau Những mặt đất CON NGƯỜI quê hương. Cha ông ta nhắm mắt NAM BỘ Họ còn là những con người biết đoàn kết để gìn giữ đất Truyền cháu con không bao giờ chia cắt. SỰ TRÙ PHÚ, YÊU NƯỚC đai, sông núi cha ông để lại MÀU MỠ VÀ KHÔNG NGẠI GIAN KHỔ
10. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 3. Những suy tư, chiêm nghiệm của tác giả - Đoạn thơ cuối là những suy tư của tác giả về quá khứ, hiện tại. Giọng điệu thơ trở nên thâm trầm, sâu lắng, buồn vui xen lẫn tự hào. Ta đã lớn Thầy giáo già đã khuất - Những suy tư của tác giả: + “Ta đã lớn, Thầy giáo già đã khuất”: Thước bảng to nay thành cán cờ sao Câu thơ diễn tả sự trôi chảy của thời gian, man mác một nỗi buồn, nỗi nhớ. Những tên làm man mác tuổi thơ xưa Hình ảnh thầy giáo không còn to lớn như một đạo sĩ, mà kết đọng lại thành một kỉ niệm đẹp không thể phai mờ. Đã thấm máu của bao hồn bất tử + Thước bảng to nay thành cán cờ sao”: Cây thước, tấm bảng năm xưa cùng bao tri thức tuyệt vời trong bài giảng của thầy đã chắp cánh cho thế hệ học trò trưởng thành đứng lên xây dựng và bảo vệ tổ quốc. +Những tên làm man mác tuổi thơ xưa/ Đã thấm máu của bao hồn bất tử: Tác giả thể hiện niềm tự hào và biết ơn sâu sắc những người đã ngã xuống.
11. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật 2. Nội dung - Lối viết tự sự kết hợp biểu Bài thơ thể hiện tình yêu tha cảm, giọng điệu phong phú gợi thiết, niềm tự hào vô hạn của tác nhiều cảm xúc cho người đọc giả với dòng sông Mê Kông, với - Sử dụng hình ảnh sinh động, quê hương, đất nước. giàu tính hình tượng - Sử dụng thành công các biện pháp tu từ: ẩn dụ, so sánh, nhân hoá, liệt kê.
12. LUYỆN TẬP Viết 5 đến 7 câu văn chia sẻ những cảm nhận của em về tình yêu của tác giả đối với dòng Mê Kông, với quê hương đất nước được thể hiện trong toàn bài thơ. (Chính là mạch cảm xúc liên kết toàn bài thơ)
13. CÙNG CỐ, MỞ RỘNG HS được chọn một trong 2 nhiệm vụ sau: 1. Tìm đọc một vài bài thơ trong tập thơ “Trời xanh” của Nguyên Hồng, ghi chép vào sổ tay văn học và chia sẻ cảm nhận. 2. Sưu tầm một số bài thơ viết về thiên nhiên, đất nước cùng giai đoạn với bài “Cửu Long Giang ta ơi” của Nguyên Hồng, ghi chép và sổ tay văn học và chia sẻ cảm nhận.
14. CHÀO TẠM BIỆT CÁC EM