Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 88: Tập làm văn: Phương pháp tả cảnh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 88: Tập làm văn: Phương pháp tả cảnh

1. Héi thi gi¸o viªn d¹y giái cÊp tØnh N¨m häc: 2009 - 2010 CHµO mõng c¸c ThÇy c« gi¸o ®Õn dù tiÕt Häc líp 6d.
2. KiÓm tra bµi cò C©u hái: Em h·y nªu c¸c kü năng khi lµm mét bµi văn miªu t¶? Ngêi t¶ ph¶i biÕt quan s¸t, tõ ®ã nhËn xÐt, liªn tëng, tëng tîng,vÝ von, so s¸nh, ®Ó lµm næi bËt nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña sù vËt.
3. Tiết 88: ( Tập làm văn ) • ph¬ng ph¸p t¶ c¶nh • viÕt bµi tËp lµm vĂn t¶ c¶nh ( lµm ë nhµ )
4. a) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. ( Võ Quảng ) b) Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. ( Đoàn Giỏi )
5. Văn Cảnh được Đối tượng Hình ảnh Thứ tự tả Nhận xét bản tả tả chọn tả Cảnh Hình ảnh - Ngoại hình: Tả theo → Nhờ miêu tả ngoại hình, lao động DHT chèo trình tự các động tác của nhân vật DHT, a của con thuyền - Động tác đặc điểm ta hình dung, cảm nhận được người vượt thác của đối cảnh sắc là một khúc sông có tượng nhiều thác dữ, hiểm trở Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. (Vâ Qu¶ng ) →Lùa chän ®îc c¸c h×nh ¶nh, chi tiÕt ®Æc s¾c, tiªu biªu, næi bËt cña ®èi tîng. →Gợi hình ảnh người lao động khoẻ mạnh, vững chắc, dũng mãnh, đang dồn hết sức lực, tinh thần để chiến đấu cùng thác dữ.
6. Văn Cảnh Đối tượng Hình ảnh Thứ tự tả Nhận xét bản được tả tả chọn tả Cảnh hình ảnh - Ngoại hình: Tả theo trình → Nhờ miêu tả ngoại hình, lao động DHT chèo tự của các đặc động tác của nhân vật DHT, a của con thuyền điểm của đối ta hình dung, cảm nhận được người vượt thác - Động tác tượng cảnh sắc là một khúc sông có nhiều thác dữ, hiểm trở Quang - Cảnh dưới Tả theo trình tự Cảnh →Có thể đảo ngược cảnh dòng mặt sông không gian ( từ thiên dưới sông lên được thứ tự này tuy b sông Năm - Cảnh rừng nhiên trên bờ, cũng là nhiên thứ tự như văn Căn đước ở 2 bên bờ từ gần tới xa) bản hợp lý hơn Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. → Nghệ thuật so sánh, sử dụng nhiều các từ ngữ miêu tả là các động từ, tính từ, các từ láy cã gi¸ trÞ gîi t¶.
7. Văn Cảnh Đối tượng Hình ảnh Thứ tự tả Nhận xét bản được tả tả chọn tả → Nhờ miêu tả ngoại hình, Cảnh Tả theo trình hình ảnh - Ngoại hình: động tác của nhân vật DHT, lao động tự của các đặc DHT chèo ta hình dung, cảm nhận được a) của con điểm của đối thuyền - Động tác cảnh sắc là một khúc sông có người tượng vượt thác nhiều thác dữ, hiểm trở - Cảnh dưới Tả theo trình tự Cảnh Quang cảnh mặt sông không gian ( từ →Có thể đảo ngược được thiên dòng sông dưới sông lên thứ tự này tuy nhiên thứ tự b) nhiên Năm Căn - Cảnh rừng đước ở 2 trên bờ, cũng là như văn bản hợp lý hơn bên bờ từ gần tới xa) * T¶ c¶nh gåm: c¶nh thiªn nhiªn, c¶nh lao ®éng sinh ho¹t cña con ngêi. * Muèn t¶ c¶nh cÇn: - X¸c ®Þnh ®èi tîng miªu t¶; - Quan s¸t, lùa chän ®îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; - Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®îc theo mét thø tù.
8. Văn Cảnh Đối tượng Hình ảnh Thứ tự tả Nhận xét bản được tả tả chọn tả → Nhờ miêu tả ngoại hình, Cảnh Tả theo trình hình ảnh - Ngoại hình: động tác của nhân vật DHT, lao động tự của các đặc DHT chèo ta hình dung, cảm nhận được a) của con điểm của đối thuyền - Động tác cảnh sắc là một khúc sông có người tượng vượt thác nhiều thác dữ, hiểm trở - Cảnh dưới Tả theo trình tự Cảnh Quang cảnh mặt sông không gian ( từ →Có thể đảo ngược được thiên dòng sông dưới sông lên thứ tự này tuy nhiên thứ tự b) nhiên Năm Căn - Cảnh rừng đước ở 2 trên bờ, cũng là như văn bản hợp lý hơn bên bờ từ gần tới xa) c) - T¶ c¶nh thiªn nhiªn ( luü tre lµng ) Giới thiệu khái quát về luỹ tre làng. Dàn ý Miêu tả cụ thể ba vòng của luỹ làng theo một trình tự. Tả hình ảnh măng, từ đó phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về luỹ tre. Trình tự miêu tả: Tả theo thứ tự không gian: (Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể ).
9. * Bè côc cña bµi v¨n t¶ c¶nh thêng cã ba phÇn: - Më bµi: giíi thiÖu c¶nh ®îc t¶; - Th©n bµi: tËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù; + Tr×nh tù kh«ng gian: Tõ bao qu¸t ®Õn cô thÓ, tõ xa ®Õn gÇn, tõ cao xuèng thÊp, tõ tr¸i sang ph¶i ( hoÆc ngîc l¹i), + Tr×nh tù thêi gian: Thêi gian trong buæi, trong ngµy, trong n¨m. + HoÆc t¶ theo tr×nh tù cña c¸c ®Æc ®iÓm. -KÕt bµi: thêng ph¸t biÓu c¶m tëng vÒ c¶nh vËt ®ã;
10. GHI NHỚ:( SGK - T47) * Lu ý : - Khi tả phải quan sát chọn được những hình ảnh tiêu biểu độc đáo cho cảnh. Nhưng cho dù chọn được những cảnh tiêu biểu, độc đáo mà không biết sắp xếp, trình bày các hình ảnh theo một thứ tự hợp lý thì cũng không thể có một bài văn tả cảnh hay. Một bài văn tả cảnh hay không phải là một mớ các hình ảnh lộn xộn. - Khi tả các hình ảnh của cảnh phải biết tưởng tượng, so sánh, dùng từ ngữ để miêu tả một cách chính xác sinh động, giầu hình ảnh.
11. Thảo luận nhóm 1.Nhãm 4: ( bµi tËp 1 ): NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh líp häc trong giê viÕt bµi tËp lµm văn thì em sÏ miªu t¶ nh thÕ nµo? H·y suy nghÜ vµ tr¶ lêi theo sù gîi ý sau: a/ Em sÏ quan s¸t vµ lùa chän những hinh ¶nh cô thÓ, tiªu biÓu nµo cho quang c¶nh Êy? b/ Em ®Þnh miªu t¶ quang c¶nh Êy theo thø tù nh thÕ nµo? 2. Nhóm 3: (bµi tËp 2 ) NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh s©n trêng trong giê ra ch¬i th× trong phÇn th©n bµi em sÏ miªu t¶ theo thø tù nµo (theo thø tù kh«ng gian: tõ xa tíi gÇn hay theo thø tù thêi gian: tríc, trong vµ sau khi ra ch¬i)? 3. Nhóm 1,2: (bµi tËp 3) H·y ®äc kÜ bµi v¨n “BiÓn ®Ñp” vµ rót l¹i thµnh mét dµn ý.
12. Nhóm 4: Bài tập 1 a) Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh giờ viết bài tập làm văn? -Cô giáo (thầy giáo), quang cảnh chung của phòng học (kh«ng khÝ líp, bảng, tường, bàn ghế ); các bạn (c«ng viÖc chuÈn bÞ viÕt bµi, tư thế, thái độ, hµnh ®éng ), cảnh viết bài (mét vµi g- ¬ng mÆt tiªu biÓu, ©m thanh ); cảnh bªn ngoài líp häc ( sân trường, giã, tiếng trống ) b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào? - Có thể t¶ Theo thø tù kh«ng gian: - Cã thÓ theo thø tù thêi gian:
13. Nhóm 3: Bài tập 2 Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)? Có thể tả theo: - Thứ tự không gian: từ xa đến gần (cảnh học sinh chơi đùa ở phía gần cổng trường, ở giữa sân trường, gốc cây bàng, gần cöa lớp ); trß ch¬i ®Æc s¾c, míi l¹, s«i ®éng -Thứ tự thời gian: + Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ, kh«ng khÝ, c¶nh vËt,©m thanh, trong c¸c líp häc + Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động, c¶nh tËp thÓ dôc, c¶nh häc sinh ch¬i ®ïa + Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng
14. Nhóm 1, 2: Bài tập 3 Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp” 1. Mở bài: chính là tên văn bản “Biển đẹp” 2. Thân bài: tả vẻ đẹp với những sắc mầu khác nhau của biển ở nhiều thời điểm khác nhau theo trật tự thời gian. - Buổi sáng; - Buổi chiều: lại có buổi chiều gió mùa đông bắc; buổi chiều lạnh, nắng tắt sớm; buổi chiều nắng tàn, mát dịu; - Ngày mưa rào; -Ngày nắng: l¹i cã buæi n¾ng sím mê; buæi mÆt trêi xÕ tra. - BiÓn, trêi ®æi s¾c mÇu. 3. Kết bài (đoạn cuối): Nhận xét, suy nghĩ về nguyên nhân sự đổi thay cảnh sắc của biển
15. Bµi tËp 4 : a) ViÕt më bµi vµ kÕt bµi cho bµi văn ë bµi tËp 1. b) Tõ bµi tËp 2 h·y lùa chän mét c¶nh cña s©n trêng trong giê ra ch¬i Êy ®Ó viÕt thµnh mét ®o¹n v ăn miªu t¶.
16. * Mở bài: Mới sáng sớm , khí trời mát mẻ, xa xa nơi luỹ tre đầu làng thỉnh thoảng cất lên tiếng gáy gọi bạn của con chim cu. Thế mà lớp 6D của em đã tập trung đông đủ vì hôm nay có 2tiết tập làm văn. Ba tiếng trống vang lên chúng em nhanh chóng ổn định chỗ ngồi chờ cô giáo đến. Cô bước vào lớp tươi cười với chúng em và tiết tập làm văn cũng bắt đầu . * Kết bài : Thời gian của 2 tiết tËp làm văn đã thấm thoát trôi qua. Sau khi đã cẩn thận rà soát lại bài viết , em lên nộp cho cô. Về chỗ, em thở phào nhẹ nhõm với hi vọng bài viết của mình sẽ đạt điểm cao, bởi vì em đã nghe cô giáo giảng kỹ về phương pháp viết văn tả cảnh.
17. Mét c¶nh næi c¶nh næi bËt cña s©n trêng giê ra ch¬i: Mét nhãm b¹n nam ®ang say sa ®¸ cÇu ë giữa s©n ån µo, n¸o nhiÖt.C¸c b¹n ®øng thµnh vßng trßn, ®«i ch©n uyÓn chuyÓn khÐo lÐo ®ì lÊy qu¶ cÇu lµm b»ng cao su ®ñ mÇu s¾c, bªn trªn cã c¾m mÊy chiÕc l«ng ngçng. Qu¶ cÇu bay vÌo tõ ch©n b¹n nµy sang ch©n b¹n kh¸c. Mçi lÇn ch¹m xuèng mu bµn ch©n cña c¸c b¹n lµ qu¶ cÇu kªu lªn “tanh t¸ch” nghe thËt vui tai.
18. “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) T¸c gi¶ ®· vËn dông kÜ n¨ng nµo ®Ó miªu t¶ c¶nh s©n chim? A Tëng tîng B So s¸nh C Liªn tëng D NhËn xÐt
19. “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) Để cảnh sân chim hiện lên thật cụ thể và sinh động, tác giả đã miêu tả cảnh theo trình tự nào? A Tõ cao xuèng thÊp B Tõ ngoµi vµo trong C Tõ xa ®Õn gÇn D Tõ gÇn ®Õn xa
20. ViÕt bµi tËp lµm vĂN t¶ c¶nh ë nhµ ĐÒ bµi: Mét buæi s¸ng, em ®Õn trêng lµm trùc nhËt. H·y t¶ l¹i c¶nh ng«i trêng cña em vao buæi s¸ng ®ã! I/ Yªu cÇu chung: - T¶ c¶nh ng«i trêng cña em , vµo buæi s¸ng. -ViÕt bµi văn t¶ c¶nh hoµn chØnh, bè côc râ rµng. -KÕt hîp c¸c năng lùc khi miªu t¶ -Trinh tù t¶ Phï hîp, lêi văn diÔn ®¹t lu lo¸t, trinh bµy s¹ch sÏ. II/ Yªu cÇu cô thÓ: 1/ Më bµi (1,5® ): -Giíi thiÖu ®îc ng«i trêng 2/ Th©n bµi (7®): T¶ c¶nh ng«i trêng theo thø tù -Trªn ®êng ®i: kh«ng khÝ buæi s¸ng, c¶nh vËt thiªn nhiªn, con ngêi -®Õn n¬i: + T¶ bao qu¸t c¶nh ng«i trêng, c¸c d·y líp, kh«ng khÝ chung, + T¶ cô thÓ: c¶nh ngoµi s©n ( hµng c©y ghÕ ®¸, tiÕng giã ). C¶nh bªn trong c¸c líp häc -Khi lµm trùc nhËt xong: ¸nh nắng, c¸c b¹n häc sinh, mét ngµy häc míi bắt ®Çu. 3/ KÕt bµi (1,5®): C¶nh ®Ñp trë thµnh kû niÖm gắn bã víi em.
21. híng dÉn vÒ nhµ: • 1. Bµi cò: • - Häc thuéc ghi nhí • - Lµm hÕt bµi tËp cßn l¹i • - ViÕt bµi TËp lµm văn theo ®Ò gi¸o viªn ®· giao (thø hai tuÇn sau nép) • 2. Bµi míi: • - So¹n văn b¶n “ Buæi häc cuèi cïng” • + Tãm t¾t văn b¶n • + Tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn ®äc hiÓu văn b¶n
22. Giê häc cña chóng ta kÕt thóc t¹i ®©y. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ban gi¸m kh¶o, c¸c thÇy c« gi¸o! C¸m ¬n c¸c em häc sinh!