Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 6 - Chủ đề 9, Bài 40: Lực ma sát - Sách Chân trời sáng tạo

Nội dung text: Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 6 - Chủ đề 9, Bài 40: Lực ma sát - Sách Chân trời sáng tạo

1. Đặng Hữu Hoàng
2. CHỦ ĐỀ 9: LỰC
3. Kiến thức bài 39: BIẾN DẠNG CỦA LỊ XO. PHÉP ĐO LỰC I. BIẾN DẠNG CỦA LỊ XO Khi treo các quả nặng vào lị xo thì lị xo bị dãn ra, chiều dài của lị xo tăng lên. Độ dãn của lị xo theo phương thẳng đứng tỉ lệ với khối lượng của vật treo vào lị xo II. THỰC HÀNH ĐO LỰC BẰNG LỰC KẾ Lực kế là dụng cụ dùng để đo lực. Cách đo lực bằng lực kế.
4. Bài 40 LỰC MA SÁT
5. Tìm hiểu bài Hãy chỉ ra các lực tác dụng vào tủ gỗ? - Lực đẩy của người cĩ tác dụng làm cho tủ di chuyển về phía trước. - Lực của sàn nhà tác dụng lên tủ cĩ tác dụng cản trở sự di chuyển của tủ.
6. 1. Khái niệm lực ma sát Quan sát hình 40.1, 40.2 để trả lời các câu hỏi: Thảo luận Câu 1: Lực cản trở khi vật chuyển động trên mặt bàn là lực tiếp xúc hay lực khơng tiếp xúc? Câu 2: Khi kéo khối gỗ trượt đều trong hình 40.1, 40.2 tại sao giá trị lực kế lại khác nhau?
7. Câu 1: Lực cản trở khi vật + Lực cản trở khi vật chuyển động chuyển động trên mặt bàn là trên mặt bàn là lực tiếp xúc lực tiếp xúc hay lực khơng tiếp xúc? Câu 2: Khi kéo khối gỗ trượt + Hình 40.1 mặt tiếp xúc là gồ ghề đều trong hình 40.1, 40.2 tại + Hình 40.2 mặt tiếp xúc là nhẵn sao giá trị lực kế lại khác + Nên lực cản trở chuyển động khác nhau? nhau
8. 1. Khái niệm lực ma sát Kết luận Thế nào là lực ma sát? - Lực ma sát là lực tiếp xúc xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật. Câu 3. Dựa vào kết quả hình 40.1, 40.2, giải thích về nguyên nhân xuất hiện lực ma sát? - Nguyên nhân xuất hiện của lực ma sát đĩ là sự tương tác giữa bề mặt của hai vật
9. Ví dụ về lực ma sát:
10. 2. Lực ma sát trượt - Quan sát hình 40.3 - Tiến hành thí nghiệm: Đặt khối gỗ trên mặt bàn. Dùng tay đẩy vào khối gỗ, sau đĩ rời tay khỏi khối gỗ. Thảo luận Câu 4. Sau khi rời tay khỏi khối gỗ hình 40.3, khối gỗ chuyển động như thế nào? Tại sao? Khối gỗ tiếp tục chuyển động trên mặt bàn rồi dừng lại, là do lực cản của mặt bàn tác dụng lên khối gỗ. Lực này là lực ma sát trượt.
11. 2. Lực ma sát trượt Kết luận Thế nào là lực ma sát trượt? Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác
12. Ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống
13. Ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống
14. Tại sao mặt lốp xe khơng làm nhẵn? Mặt lốp xe khơng làm nhẵn mà thường được khía thành các rãnh để tăng lực ma sát, giúp bánh xe lăn trên mặt đường và khơng bị trượt đảm bảo an tồn cho xe.
15. Bài 40: LỰC MA SÁT NỘI DUNG TIẾT TRƯỚC 1. Khái niệm lực ma sát - Lực ma sát là lực tiếp xúc xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật. - Nguyên nhân xuất hiện của lực ma sát đĩ là sự tương tác giữa bề mặt của hai vật 2. Lực ma sát trượt - Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác
16. Tại sao bạn An dùng hết sức đẩy cái thùng hàng mà thùng hàng vẫn đứng yên?
17. 3. Lực ma sát nghỉ: - Quan sát hình 40.4 - Tiến hành thí nghiệm: + Đặt khối gỗ trên mặt bàn. Mĩc lực kế vào khối gỗ (hình 40.4 a). + Kéo từ từ lực kế theo phương nằm ngang, sao cho lực kế chỉ 1 lực nhưng khối gỗ vấn đứng yên (hình 40.4 b) + Đọc số chỉ của lực kế Thảo luận – Trả lời câu hỏi Câu 5. Vì sao khi kéo khối gỗ bằng một lực mà nĩ vẫn nằm yên trên mặt bàn?
18. 3. Lực ma sát nghỉ: Khi kéo khối gỗ bằng một lực mà nĩ vẫn đứng yên là vì mặt bàn tạo ra lực cản giữ cho khúc gỗ nằm yên. Lực này gọi là gì? Lực ma sát nghỉ
19. 3. Lực ma sát nghỉ: Kết luận: Thế nào là lực ma sát nghỉ? Lực ma sát nghỉ xuất hiện ngăn cản sự chuyển động của một vật khi nĩ tiếp xúc với bề mặt của một vật khác và cĩ xu hướng chuyển động trên đĩ.
20. Ví dụ về lực ma sát nghỉ
21. 4. Tác dụng và ảnh hưởng của lực ma sát
22. 4.1. Tìm hiểu tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát Quan sát hình ảnh 40.5, 40.6 Thảo luận – Trả lời câu hỏi + Lực ma sát nghỉ giữa mặt đất và bàn chân cĩ tác dụng gì? Lực ma sát nghỉ cĩ tác dụng thúc đẩy chân chuyển động Lực ma sát trượt do má phanh ép lên bánh xe cĩ tác dụng gì? Lực ma sát trượt cĩ tác dụng cản trở bánh xe chuyển động
23. 4.1. Tìm hiểu tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát Quan sát hình ảnh 40.5, 40.6 Thảo luận – Trả lời câu hỏi Câu 6. Lực ma sát cĩ tác dụng như thế nào khi vật chuyển động? Lực ma sát cĩ thể thúc đẩy hoặc cản trở chuyển động của các vật
24. 4.1. Tìm hiểu tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát Quan sát hình ảnh 40.5, 40.6 Thảo luận – Trả lời câu hỏi Câu 7. Khi đi bộ trên mặt đường trơn, điều gì sẽ xảy ra? Nếu mặt đường trơn, lực ma sát nhỏ làm cho người cĩ thể bị trượt ngã
25. 4.1. Tìm hiểu tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát Quan sát hình ảnh 40.5, 40.6 Thảo luận – Trả lời câu hỏi Câu 8. Khi người lái xe bĩp phanh, điều gì xảy ra nếu má phanh bị mịn? Nếu má phanh bị mịn, lực ma sát giảm làm xe dừng khơng kịp thời dễ gây tai nạn
26. 4.2. Tìm hiểu ảnh hưởng của lực ma sát trong an tồn giao thơng Tại sao mặt lốp xe khơng làm nhẵn? Mặt lốp xe làm các rãnh, gai để tăng lực ma sát giữa bánh xe và mặt đường, giúp bánh xe dễ dàng chuyển động về phía trước. Đồng thời giúp cho bánh xe khơng bị trượt khi di chuyển trên mặt đường trơn ướt, đảm bảo an tồn cho xe.
27. 4.2. Tìm hiểu ảnh hưởng của lực ma sát trong an tồn giao thơng Câu 9. Tại sao sau một thời gian sử dụng dép, lốp xe thì chúng đều bị mịn? Do ma sát giữa mặt đường với dép, lốp xe làm chúng bị mịn dần.
28. 4. Tác dụng và ảnh hưởng của lực ma sát 4.1. Tìm hiểu tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát 4.2. Tìm hiểu ảnh hưởng của lực ma sát trong an tồn giao thơng Kết luận: cản trở + Lực ma sát cĩ thể thúc đẩy .hoặc . chuyển động của các vật + Lực ma sát cĩ vai trị quan trọng trong an tồn giao thơng đường bộ
29. Ví dụ về ảnh hưởng cĩ lợi và cĩ hại của ma sát trong giao thơng? - Lực ma sát giữa lốp xe và mặt đường giúp xe chạy khơng bị trượt là cĩ lợi. - Lực ma sát giữa lốp xe và mặt đường làm mịn lốp xe là có hại.
30. Ví dụ về ảnh hưởng cĩ lợi và cĩ hại của ma sát trong giao thơng? - Lực ma sát giữa đế giày và mặt đường giúp đi lại dễ dàng là cĩ lợi. - Lực ma sát giữa đế giày và mặt đường làm mịn đế giày là có hại.
31. Ví dụ về ảnh hưởng cĩ lợi và cĩ hại của ma sát trong giao thơng? Đế giày đá bĩng cĩ gai cao su, cịn đế giày trượt băng thì nhẵn
32. Ví dụ về ảnh hưởng cĩ lợi và cĩ hại của ma sát trong giao thơng? Trục bánh xe bị Trục bánh xe đạp
33. Mất hàng chục thế kỉ để tạo ra sự khác biệt giữa hai loại trục bánh xe. Đĩ là sự phát minh ra ổ bi.
34. Bài 40: LỰC MA SÁT NỘI DUNG TIẾT TRƯỚC 1. Khái niệm lực ma sát - Lực ma sát là lực tiếp xúc xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật. - Nguyên nhân xuất hiện của lực ma sát đĩ là sự tương tác giữa bề mặt của hai vật 2. Lực ma sát trượt - Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác 3. Lực ma sát nghỉ: - Lực ma sát nghỉ xuất hiện ngăn cản sự chuyển động của một vật khi nĩ tiếp xúc với bề mặt của một vật khác và cĩ xu hướng chuyển động trên đĩ. 4. Tác dụng và ảnh hưởng của lực ma sát - Lực ma sát cĩ thể thúc đẩy hoặc cản trở chuyển động của các vật - Lực ma sát cĩ vai trị quan trọng trong an tồn giao thơng đường bộ
35. 5. Lực cản của khơng khí 5.1. Tìm hiểu về lực cản của khơng khí Quan sát hình 40.9 Trả lời câu hỏi: + Câu 11. Vì sao các vận động viên đua xe thường cúi khom thân người gần như song song với mặt đường? Trả lời: Các vận động viên đua xe thường cúi khom thân người gần như song song với mặt đường để giảm lực cản của khơng khí
36. 5. Lực cản của khơng khí 5.2. Thực hiện thí nghiệm. Tiến hành thí nghiệm 3 + Vo trịn một tờ giấy, và giữ nguyên một tờ giấy. + Thả hai tờ giấy từ cùng một độ cao. + Quan sát và trả lời câu hỏi: Tờ giấy nào rơi chạm đất trước? Tại sao? Tờ giấy vo trịn rơi chạm đất trước, vì lực cản khơng khí nhỏ. Kết luận: Khi vật chuyển động trong khơng khí sẽ cĩ lực cản của khơng khí tác dụng lên vật.
37. Ví dụ về lực cản của khơng khí
38. Luyện tập Câu 1: Phát biểu nào sau đây về lực ma sát là đúng? A. Lực ma sát cùng hướng với hướng chuyển động của vật. B. Khi vật chuyển động nhanh dần, lực ma sát lớn hơn lực đẩy. C. Khi vật chuyển động chậm dần, lực ma sát nhỏ hơn lực đẩy. D. Lực ma sát cản trở chuyển động trượt của vật này trên bề mặt vật kia.
39. Luyện tập Câu 2. Trường hợp nào sau đây xuất hiện lực ma sát trượt A. Một vật nằm yên trên mặt phẳng nghiêng. B. Khi viết phấn trên bảng. C. Quyển sách nằm yên trên mặt bàn nằm ngang. D. Trục ổ bi ở quạt trần đang quay.
40. Luyện tập Câu 3. Lực ma sát trượt xuất hiện trong trường hợp nào sau đây? A. Ma sát giữa các viên bi với ổ trục xe đạp, xe máy. B. Ma sát giữa cốc nước đứng yên trên mặt bàn với mặt bàn. C. Ma sát giữa lốp xe với mặt đường khi xe đang đứng yên. D. Ma sát giữa má phanh với vành xe khi bĩp phanh.
41. Luyện tập Câu 4. Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi A. quyển sách để yên trên mặt bàn nằm nghiêng. B. ơ tơ đang chuyển động, đột ngột hãm phanh. C. quả bĩng bàn lăn trên mặt bàn nằm ngang nhẵn bĩng. D. xe đạp đang xuống dốc.
42. Luyện tập Câu 5. Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này, ma sát cĩ lợi hay cĩ hại: a. Ơ tơ đi vào bùn dễ bị sa lầy. b. Khi đi trên sàn nhà đá hoa mới lau dễ bị ngã. Trả lời: a. Ơ tơ đi trên bùn dễ bị sa lầy vì lực ma sát giữa bánh xe và mặt đường dính bùn nhỏ, làm cho bánh xe khơng bám vào mặt đường được. Lực ma sát này cĩ lợi vì nhờ cĩ nĩ mà xe mới di chuyển được và khơng bị sa lầy. b. Khi ta đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã vì khi đĩ lực ma sát giữa chân ta và sàn nhà bị giảm do cĩ nước dính trên sàn nhà. Lực ma sát này cĩ lợi vì nĩ giúp ta đi lại và tránh bị ngã.
43. Vận dụng Câu 6. Giải thích ý nghĩa của câu nĩi "Nước chảy đá mịn" và chỉ ra bản chất lực tác dụng giữa nước và đá để làm mịn đá. Trả lời: Vì ma sát do lực của dịng chảy của nước tác dụng vào đá lớn mà đá nên bị mịn
44. Vận dụng Câu 7. Hãy giải thích tại sao xích xe đạp phải thường xuyên tra dầu nhớt. Trả lời: Ma sát làm cản trở chuyển động và làm mịn xích nên phải tra dầu thường xuyên để làm giảm ma sát.
45. Lực ma Lực ma sát trượt sát nghỉ Tác dụng cản trở và thúc đẩy chuyển động của lực ma sát Lực cản của khơng khí Ảnh hưởng của lực ma sát trong an tồn giao thơng