Giáo án Ngữ văn 6 (Cánh diều) - Bài 1: Truyện (Truyền thuyết và cổ tích)

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn 6 (Cánh diều) - Bài 1: Truyện (Truyền thuyết và cổ tích)

1. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Bài 1. TRUYỆN (TRUYỀN THUYẾT VÀ CỔ TÍCH) Môn: Ngữ văn 6 - Lớp: Số tiết: tiết ĐỌC HIỂU VĂN BẢN VĂN BẢN. THÁNG GIÓNG I. MỤC TIÊU 1. Mức độ/ yêu cầu cần dạt: - HS xác định được chủ đề của truyện. - HS nhận biết được những đặc điểm cơ bản làm nên truyện truyền thuyết: tình huống điển hình của cốt truyện, các chi tiết tiêu biểu, nhân vật có tính biểu trưng cho ý chí và sức mạnh của tập thể, lời kể có nhiều chi tiết hoang đường, kì ảo - HS nhận xét, đánh giá về một số thủ pháp nghệ thuật nhằm tô đậm tính xác thực của câu chuyện trong lời kể truyền thuyết. 2. Năng lực a. Năng lực chung - N ng lực giải quyết vấn đề, n ng lực tự quản bản thân, n ng lực giao tiếp, n ng lực hợp tác b. Năng lực riêng biệt: - N ng lực thu thập thông tin liên quan đến v n bản Thánh Gióng. - N ng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về v n bản Thánh Gióng. - N ng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện. - N ng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của truyện với các truyện có cùng chủ đề. 1
2. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN 3. Phẩm chất: Giúp học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp: tôn trọng, tự hào về lịch sử dân tộc, tinh thần yêu nước chống giặc ngoại xâm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án - Phiếu bài tập, trả lời câu h i - Tranh ảnh về truyện Thánh Gióng - Bảng phân công nhiệm v cho học sinh hoạt động trên lớp - Bảng giao nhiệm v học tập cho học sinh nhà 2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ v n 6, soạn bài theo hệ thống câu h i hướng dẫn học bài, v ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a) Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm v học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học. b) Nội dung: GV đặt cho HS những câu h i gợi m vấn đề. c) Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - HS nêu suy nghĩ về người anh GV yêu cầu các nhóm thảo luận và thực hiện hùng. nhiệm v : - HS kể tên người anh hùng + Theo em, người anh hùng là người như thế theo hiểu biết của các em. nào? Người đó có những phẩm chất và thành tích gì khiến em ngưỡng mộ? + Em đã biết tên người anh hùng nào trong 2
3. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN lịch sử? Hãy kể tên 1 vài vị anh hùng? HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS nghe và trả lời Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình. + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV dẫn dắt: Người anh hùng là những người được ngưỡng mộ vì những phẩm chất cao cả hay thành tích phi thường, giúp ích cho nhiều người. Tiêu chuẩn của người anh hùng đầu tiêu là yếu tố thành tích phi thường, có lợi ích cho cộng đồng. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về người anh hùng Thánh Gióng đã có công đánh đuổi giặc ngoại xâm trong buổi đầu dựng nước của dân tộc B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Đọc văn bản a. Mục tiêu: Nắm được những thông tin về thể loại, giải nghĩa từ khó trong v n bản. b. Nội dung: Hs sử d ng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu h i. c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS 3
4. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung - GV yêu cầu HS: Thánh Gióng thuộc - Thể loại: truyền thuyết thuộc thể loại thể loại truyện gì? Nhắc lại khái niệm? truyền thuyết thời đại Hùng Vương Xác định nhân vật chính của truyện? thời kì giữ nước. - GV hướng dẫn cách đọc: + Đoạn Gióng ra đời: giọng ngạc nhiên, hồi hộp: đoạn Gióng ra đời. + Đoạn Gióng trả lời sứ giả: giọng dõng dạc, trang nghiêm. + Đoạn cả làng nuôi Gióng: giọng háo hức, phấn kh i. + Đoạn Gióng đánh giặc: khẩn trương, mạnh mẽ. + Đoạn cuối: giọng chậm, nhẹ, xa vời, mang màu sắc huyền thoại. GV đọc mẫu thành tiếng một đoạn đầu, sau đó HS thay nhau đọc thành tiếng toàn VB. - GV yêu cầu HS giải nghĩa những từ khó: sứ giả, áo giáp, tây, truyền, khôi ngô, phúc đức, thụ thai, phi - HS lắng nghe. Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS nghe và đặt câu h i liên quan đến bài học. 4
5. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: Hoạt động 2: Khám phá văn bản a. Mục tiêu: Nắm được nội dung và nghệ thuật v n bản. b. Nội dung: Hs sử d ng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu h i. c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM NV1: 3. Đọc- kể tóm tắt Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - Nhân vật chính: Gióng. - GV yêu cầu HS dựa vào v n bản vừa đọc, trả - Ngôi kể: ngôi thứ ba lời câu h i: - PTBĐ: tự sự + Tóm tắt v n bản Thánh Gióng Bố cục: 4 phần + Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật - P1: từ đầu nằm đấy : Sự ra nào? Kể theo ngôi thứ mấy? đời kỳ lạ của Gióng + GV yêu cầu HS xác định phương thức biểu - P2: Tiếp cứu nước: Sự đạt? Bố cục của văn bản? trư ng thành của Gióng 5
6. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN - HS tiếp nhận nhiệm v . - P3: Tiếp lên trời: Gióng Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện đánh tan giặc và bay về trời nhiệm vụ - P4: Còn lại: Những vết tích + HS thảo luận và trả lời từng câu h i còn lại của Gióng. Dự kiến sản phẩm: Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: Như vậy, theo bố c c chúng ta vừa chia trên thì có các sự việc xoay quanh nhân vật Gióng. Vậy mỗi phần, thông qua hình tượng nhân vật Thánh Gióng nhân dân ta muốn gửi gắm điều gì? Để trả lời được câu h i đó, cô và các con sẽ đi tìm hiểu phần II. NV2 Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - GV đặt câu hỏi gợi dẫn: - GV yêu cầu HS nêu thời gian, địa điểm, hoàn cảnh diễn ra các sự việc trong câu II. Tìm hiểu chi tiết chuyện. 1. Sự ra đời của Gióng - HS tiếp nhận nhiệm v . - Thời gian, địa điểm: vua 6
7. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện Hùng thứ 6, tại làng Gióng. nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i Dự kiến sản phẩm: + Thời gian: đời HV thứ sáu + Không gian: không gian làng quê Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng Gv bổ sung: Trong khoảng thời gian và không gian đó đã xảy ra sự việc: giặc Ân đã xâm phạm bờ cõi nước ta. Thế giặc rất mạnh, đất nước ra đối diện với một mối lâm nguy, thử thách to lớn là đánh đuổi giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi. Tại thời điểm này, lịch sử đòi h i nước ta phải có những cá nhân kiệt xuất, những người tài gi i đánh giặc giúp dân cứu nước. NV3: Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ Hãy tìm những chi tiết kể về sự ra đời của 7
8. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Gióng? Có những chi tiết nào là chi tiết hoang đường? Qua đó, con có nhận xét gì? - HS tiếp nhận nhiệm v . - Vợ chồng ông lão phúc đức, Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện hiếm muộn nhiệm vụ - Bà mẹ ướm vào vết chân lạ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i -> th thai Dự kiến sản phẩm: - Mang thai 12 tháng mới sinh - Gióng lên ba: không biết nói, Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo cười, không biết đi. luận Sự ra đời kì lạ, báo hiệu một + HS trình bày sản phẩm thảo luận con người phi thường + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV chuẩn kiến thức: + Cha mẹ Gióng là những người tốt b ng, hiền lành , được đền đáp xứng đáng thể hiện quan niệm của dân gian hiền gặp lành. + Có thể nói, ngay từ những chi tiết đầu tiên của câu chuyện đã đưa ta vào thế giới của những điều kì lạ. Ta chưa bao giờ gặp một bà mẹ ướm vào vết chân lạ mà có thai. Ta cũng chẳng thấy ai mang thai trong 12 tháng sự ra đời của một con người phi thường. Và những chi tiết hoang đường ấy càng cuốn 8
9. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN hút ta vào câu chuyện mà đó trung tâm chính là cậu bé làng Gióng. Qua đây, cô muốn nhấn mạnh với các con rằng: sự ra đời kì lạ, khác thường của Gióng chính là mô-tip xây dựng nhân vật người anh hùng đặc trưng trong các truyện dân gian. Các con có thể tìm đọc 2. Sự trƣởng thành của Gióng thêm các truyện trong dân gian Việt Nam để thấy rõ điều này nhé. - Hoàn cảnh: Giặc Ân xâm NV4: lược. Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - Gióng cất tiếng nói muốn đi - GV đặt câu hỏi : đánh giặc cứu nước. • Điều gì đã xảy ra tiếp theo? Tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói gì? Em có nhận xét gì về tiếng nói ấy? Tinh thần yêu nước của • Bà con xóm làng đã có hành động gì giúp nhân dân ta. đỡ Gióng? Kết quả của hành động đó? - GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, ý - Sau khi gặp sứ giả, Gióng lớn nghĩa của các chi tiết: nhanh như thổi sự trư ng + Tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói thành để đáp ứng nhiệm v cao đòi đi đánh giặc cả. + Bà con góp gạo nuôi Gióng + Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai trở thành tráng sĩ - HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i - Bà con góp gạo nuôi chú bé. Dự kiến sản phẩm: 9
10. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Tiếng nói đầu tiên: thể hiện tinh thần đoàn kết + “Mẹ ra mời sứ giả vào đây” của nhân dân. Gióng là người + “Ta sẽ phá tan lũ giặc này” anh hùng của nhân dân, được - Bà con góp gạo nuôi chú bé. dân nuôi lớn, mang theo sức Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo mạnh của toàn dân. luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV chuẩn kiến thức: Tiếng nói đầu tiên: + “Mẹ ra mời sứ giả vào đây” + “Ta sẽ phá tan lũ giặc này” Đó là nhiệm v , sứ mệnh cao cả của Gióng là bảo vệ đất nước. Đáp ứng tiếng goi cứu nước khi Tổ quốc lâm nguy. - GV m rộng: Tiếng nói đầu tiên của cậu bé là đòi đánh giặc: + Gióng là hình ảnh của nhân dân, khi dân tộc gặp cơn nguy biến thì họ sẵn sàng đứng ra cứu nước, giống như Gióng, khi vua vừa kêu gọi đã đáp lời cứu nước. + Chi tiết Gióng cất tiếng đầu tiên là đòi đánh giặc cũng hàm chứa 1 sự thật rằng: 1 đất 10
11. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN nước luôn bị ngoại xâm như nước ta thì khả n ng đánh giặc phải luôn thường trực từ tuổi bé thơ để đáp ứng lời kêu gọi của Tổ quốc, đúng như nhà thơ Tố Hữu đã từng viết: “Ôi Việt Nam xứ x lạ lùng Đến em thơ cũng hóa những anh hùng Đến ong dại cũng luyện thành dũng sĩ ” - Bà con góp gạo nuôi chú bé. • Gióng lớn lên bằng thức n, đồ mặc của nhân dân, nuôi dưỡng bằng những cái bình thường, giản dị. • Chi tiết còn nói lên truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết của dân tộc ta từ thu xưa. ND ta rất yêu nước, ai cũng mong Gióng lớn nhanh ra trận đánh giặc. 3.3. Gióng đáng giặc và bay Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của toàn về trời dân. Một người không thể cứu nước, phải toàn - Tư thế, hành động: dân hợp sức thì công cuộc đánh giặc cứu nước + phi thẳng đến nơi có giặc mới tr lên mau chóng. + Đón đầu, giết hết lớp này đến - Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành lớp khác tráng sĩ: Sự oai phong, lẫm liệt, sức • Sự vươn vai của Gióng có liên quan đến mạnh không thể địch nổi của truyền thống của truyện cổ dân gian. Thời tráng sĩ cổ nhân dân ta quan niệm người anh hùng - Khi roi sắt gẫy, tráng sĩ nhổi phải khổng lồ về thể xác, sức mạnh, chiến b i tre quật vào giặc công. Thần Tr trời, Sơn Tinh đều là -Giặc tan, Gióng cưỡi ngựa bay những nhân vật khổng lồ. Cái vươn vai của về trời. Gióng để đạt đến độ phi thường ấy. 11
12. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN Sự lớn lên của Gióng đã đáp ứng được yêu cầu và nhiệm v cứu nước. Khi lịch sử đặt ra vấn đề sống còn cấp bách, khi tình thế đòi h i dân tộc vươn lên một tầm vóc phi thường thì dân tộc ta v t lớn dậy như Thánh Gióng, tự mình thay đổi tư thế tầm vóc của mình. NV5 Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - GV yêu cầu HS trả lời: + Chiến công phi thường mà Gióng đã làm nên là gì? - HS tiếp t c thảo luận và nêu ý nghĩa của chi tiết: + Ngựa sắn phun ra lửa, roi sắt quật vào giặc chết như ngả rả và những cụm tre cạnh đường quật giặc tan vỡ. + Tráng sĩ đánh giặc xong, cởi giáp sắt bỏ lại và bay thẳng lên trời. - HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i Dự kiến sản phẩm: Gióng đã đánh tan quân giặc. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận 12
13. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm 3.4. Những dấu tích còn lại vụ - Đền thờ Phù Đổng Thiên + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Vương Ghi lên bảng - B i tre đằng ngà GV chuẩn kiến thức: - Ao hồ liên tiếp - Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh - Làng Cháy giặc: Thể hiện sự trân trọng, biết • Chi tiết cho thấy sự sáng tạo, nhanh trí của ơn, niềm tự hào và ước muốn Gióng về một người anh hùng cứu Gióng đánh giặc không những bằng vũ khí mà nước giúp dân. bằng cả c cây của quê hương đất nước, bằng bất cứ những gì có thể giết được giặc thể hiện quyết tâm giết giặc đến cùng. - Giặc tan, Gióng cưỡi ngựa bay về trời: • Nhân dân yêu mến, trân trọng muốn giữ mãi hình ảnh của người anh hùng nên đã để Gióng về với cõi vô biên, bất tử, sống mãi trong lòng dân tộc. Đánh giặc xong, Gióng không tr về nhận phần thư ng. Dấu tích của chiến công, Gióng để lại cho quê hương xứ s (tên đất, tên làng, ao hồ ) NV6 Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - GV yêu cầu HS trả lời: + Lời kể nào trong truyện Thánh Gióng hàm ý 13
14. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN rằng câu chuyện đã xả ra trong quá khứ? Tìm chi tiết đó. + Theo em, ý nghĩa của hình tượng TG là gì? - HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i Dự kiến sản phẩm: Hiện nay, vẫn còn đền thờ ở làng . làng Cháy Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV chuẩn kiến thức: III. Tổng kết Đây cũng là một biểu hiện có tính chất đặc thù 1. Nội dung – Ý nghĩa: trong thi pháp truyền thuyết, Người kể chuyện * Nội dung: Truyện kể về công truyền thuyết có ý muốn tạo niềm tin người lao đánh đuổi giặc ngoại xâm đọc, ngời nghe truyền thuyết nên thường đưa của người anh hùng Thánh vào các lời kể hàm ý về tính xác thực của câu Gióng, qua đó thể hiện ý thức chuyện. Đồng thời cũng cho thấy trí tư ng tự cường của dân tộc ta. tượng phong phú của tác giả dân gian khi sáng * Ý nghĩa: Truyện ca ngợi tạo nhiều chi tiết sinh động, kì lạ làm t ng người anh hùng đánh giặc tiêu 14
15. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN thêm vẻ đẹp linh thiêng, hấp dẫn cho nhân vật, biểu cho sự trỗi dậy của truyền gắn lịch sử với phong t c, địa danh nhằm biểu thống yêu nước, tinh thần đoàn đạt ý nghĩa thiêng liêng: phong t , địa danh kết, anh dũng kiên cường của của đất nước đã được “lịch sử đặt tên” nhờ dân tộc ta. những chiến công vĩ đại trong sự nghiệp dựng b. Nghệ thuật nước, giữ nước của nhân dân. - Chi tiết tư ng tượng kì ảo Hình tượng thánh gióng: tiêu biểu, rực rỡ của - Khéo kết hợp huyền thoại và người anh hùng đánh giặc giữ nước. TG mang thực tế (cốt lõi sự thực lịch sử trong mình sức mạnh của cộng đồng buổi với những yếu tố hoang đường) đầu dựng nước: sức mạnh vô hạn của tự nhiên đất nước, sức mạnh và ý chí của nhân dân – những người thợ thủ công anh hùng, những người nông dân, những binh lính anh hùng, Tầm vóc khổng lồ của TG là biểu động của sự kết tinh tất cả các sức mạnh đó. NV7 Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - GV đặt câu hỏi: Truyện có ý nghĩa gì? Nêu những đặc sắc nghệ thuật của truyện? Theo em, truyện đã phản ánh được hiện tượng và ước mơ gì của cha ông ta ? - HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu h i Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 15
16. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV chuẩn kiến thức: Truyện đã phản ánh công lao đánh đuổi giặc ngoại xâm của cha ông ta từ buổi đầu dựng nước. Đó là quá trình đấu tranh gian khổ, các thế hệ cha anh ta đã đổ biết bao xương máu để giữ gìn nền độc lập dân tộc cho đến hôm nay. Truyện cũng phản ánh ước mơ về người anh hùng, có đủ sức mạnh và trí tuệ, sẵn sàng chiến đấu khi Tổ quốc cần. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học. b. Nội dung: Sử d ng sgk, kiến thức đã học để hoàn thành bài tập. c. Sản phẩm học tập: Kết quả của HS. d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm: Câu 1: Ý nghĩa hình tượng Thánh Gióng là gì? A. tượng trưng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết toàn dân B. biểu tượng về lòng yêu nước, sức mạnh chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta. C. ước mơ cùa nhân dân ta về hình mẫu lí tư ng của người anh hùng chống giặc ngoại xâm thời kì đầu dựng nước. 16
17. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN D. Tất cả đều đúng Câu 2: Trong truyện Thánh Gióng, cậu bé Gióng cất tiếng nói đầu tiên khi nào? A. Khi Gióng được sáu tuổi và đòi đi ch n trâu. B. Khi cha mẹ Gióng bị bệnh và qua đời. C. Khi nghe sứ giả của nhà vua thông báo công chúa kén phò mã. D. Khi nghe sứ giả của nhà vua đi loan truyền tìm người tài gi i cứu nước, phá giặc Ân. Câu 3: Tác phẩm Thánh Gióng thuộc thể loại truyện dân gian nào? A. Cổ tích. B. Thần thoại. C. Truyền thuyết. D. Ng ngôn. Câu 4: Phát biểu nào sau đây nói đúng nhất về nhân vật Thánh Gióng trong truyền thuyết Thánh Gióng? A. Thánh Gióng là nhân vật được xây dựng từ hình ảnh những người anh hùng có thật thời xưa. B. Thánh Gióng là nhân vật được xây dựng dựa trên truyền thống tuổi trẻ anh hùng trong lịch sử và từ trí tư ng tượng bắt nguồn từ tinh thần yêu nước của nhân dân. C. Thánh Gióng là một cậu bé kì lạ chỉ có trong thời kì đầu dựng nước. D. Thánh Gióng là nhân vật do nhân dân tư ng tượng hư cấu nên để thể hiện khát vọng chinh ph c thiên nhiên. Câu 5: Để ghi nhớ công ơn của Thánh Gióng, vua Hùng đã phong cho Thánh Gióng danh hiệu gì? A. Đức Thánh Tản Viên. B. Lưỡng quốc Trạng nguyên. C. Bố Cái Đại Vương. D. Phù Đổng Thiên Vương. - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức. 17
18. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Vận d ng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức. b. Nội dung: Sử d ng kiến thức đã học để h i và trả lời, trao đổi c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS: Vì sao Đại hội thể d c thể thao dành cho học sinh phổ thông Việt Nam được lấy tên là Hội khoẻ Phù Đổng? GV hướng dẫn HS viết một cách chân thực, xúc động, phù hợp với cảm xúc người viết - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức. IV.KẾ HOẠCH ĐÁNH GIÁ Hình thức đánh giá Phƣơng pháp Công cụ đánh giá Ghi đánh giá chú - Hình thức h i – - Phù hợp với m c tiêu, nội - Báo cáo thực hiện đáp - Thuyết trình dung công việc. sản phẩm. - Hấp dẫn, sinh động - Phiếu học tập - Thu hút được sự tham gia - Hệ thống câu h i tích cực của người học và bài tập - Sự đa dạng, đáp ứng các - Trao đổi, thảo phong cách học khác nhau luận của người học 18
19. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN ĐỌC HIỂU VĂN BẢN VĂN BẢN THẠCH SANH I. MỤC TIÊU 1. Mức độ/ yêu cầu cần dạt: - HS nêu được ấn tượng chung về v n bản. - HS xác định được chủ đề của câu chuyện. -HS tóm tắt được câu chuyện. - HS nhận biết được những đặc điểm cơ bản làm nên đặc trưng thể loại truyện cổ tích: các kiểu nhân vật, các yếu tố kì ảo như con vật kì ảo, lời kể chuyện - HS nhận xét, đánh giá về bài học đạo đức và ước mơ cuộc sống mà tác giả dân gian gửi gắm. 2. Năng lực a. Năng lực chung - N ng lực giải quyết vấn đề, n ng lực tự quản bản thân, n ng lực giao tiếp, n ng lực hợp tác b. Năng lực riêng biệt: - N ng lực thu thập thông tin liên quan đến v n bản Thạch Sanh - N ng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về v n bản Thạch Sanh - N ng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện. - N ng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của truyện với các truyện có cùng chủ đề. 3. Phẩm chất: Giúp học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp: Sống vị tha, yêu thương con người; trung thực, khiêm tốn. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án - Phiếu bài tập, trả lời câu h i 19
20. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN - Tranh ảnh về truyện Thạch Sanh - Bảng phân công nhiệm v cho học sinh hoạt động trên lớp - Bảng giao nhiệm v học tập cho học sinh nhà 2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ v n 6, soạn bài theo hệ thống câu h i hướng dẫn học bài, v ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a) Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm v học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học. b) Nội dung: GV đặt cho HS những câu h i gợi m vấn đề. c) Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - HS nêu suy nghĩ về người anh GV yêu cầu các nhóm thảo luận và thực hiện hùng. nhiệm v : Hãy tưởng tượng và vẽ một người - Thiết kế và trình bày lai lịch anh hùng trong truyện cổ tích em đã đọc và của một người anh hùng mà giới thiệu về người anh hùng đó. mình ngưỡng mộ. HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS nghe và trả lời Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình. + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 20
21. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV dẫn dắt: Trong những vần thơ của Bài ca xuân 68, nhà thơ Tố Hữu đã ví von, so sánh hình ảnh những người lính bộ đội c Hồ với chàng dũng sĩ Thạch Sanh trong câu chuyện cổ tích của nhân dân ta được lưu truyền và gìn giữ qua hàng ngàn n m v n hoá dân tộc: Hoan hô anh Giải phóng quân Kính chào anh, con người đẹp nhất! Lịch sử hôn anh, chàng trai chân đất Sống hiên ngang, bất khuất trên đời Như Thạch Sanh của thế kỷ hai mươi Vậy chàng Thạch Sanh có những tính cách, phẩm chất gì mà tác giả Tố Hữu đã nhắc đến trong những vần thơ cách mạng hào hùng kháng chiến chống Mĩ? Bài học hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu và phân tích. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Đọc văn bản a. Mục tiêu: Nắm được những thông tin về thể loại, giải nghĩa từ khó trong v n bản. b. Nội dung: Hs sử d ng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu h i. c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: 21
22. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung - GV yêu cầu HS: - Thể loại: Thuộc truyện cổ tích kể về + Thạch Sanh thuộc thể loại truyện người dũng sĩ tài n ng dũng cảm. gì? Nhắc lại khái niệm? - GV hướng dẫn cách đọc: : to, rõ ràng, nhấn mạnh những chiến công của Thạch Sanh. Thể hiện giọng của từng nhân vật: Thạch Sanh thật thà, tin người; mẹ con Lí Thông nham hiểm, độc ác. - GV yêu cầu HS giải nghĩa những từ khó: - HS lắng nghe. Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS nghe và đặt câu h i liên quan đến bài học. Dự kiến sản phẩm: Truyện cổ tích. HS nhắc lại được khái niệm Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến 22
23. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: Tuy Thạch Sanh mồ côi, nhưng chủ yếu truyện khắc họa hình ảnh người dũng sĩ tài n ng dũng cảm cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa, chiến thắng quân xâm lược. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin vào đạo đức, công lí xã hội và lí tư ng nhân đạo, yêu hoà bình của nhân dân ta. Hoạt động 2: Khám phá văn bản a. Mục tiêu: Nắm được nội dung và nghệ thuật v n bản. b. Nội dung: Hs sử d ng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu h i. c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM NV1: 3. Đọc- kể tóm tắt Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ - Nhận vật: - GV yêu cầu HS dựa vào v n bản vừa đọc, + Nhân vật chính: Thạch Sanh trả lời câu h i: + Nhân vật ph : Mẹ con Lí Thông, + Xác định những sự kiện chính trong truyện vua, công chúa + Truyện Thạch Sanh có những nhân vật - Ngôi kể: ngôi thứ ba nào? Nhân vật nào là chính? Vì sao em xác - PTBĐ: tự sự định như vậy? Bố cục: 4 phần + Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật - Đoạn 1: Từ đầu => mọi phép thần nào? Kể theo ngôi thứ mấy? thông: Sự ra đời và lớn lên của + GV yêu cầu HS xác định phương thức biểu Thạch Sanh. 23
24. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN đạt? Bố cục của văn bản? - Đoạn 2: Tiếp => Hoá kiếp thành - HS tiếp nhận nhiệm v . bọ hung: Những thử thách và chiến Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện công của Thạch Sanh. nhiệm vụ - Đoạn 3: Phần còn lại: Hạnh phúc + HS thảo luận và trả lời từng câu h i đến với Thạch Sanh. Dự kiến sản phẩm: Tóm tắt v n bản 1. Thạch Sanh là thái tử do Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai làm con của hai ông bà lão nghèo quận Cao Bình. - Bà mẹ mang thai TS mấy n m mới sinh. Lớn lên cậu được thiên thần dạy võ nghệ và phép thần thông. 2. Thạch Sanh kết nghĩa anh em với Lí Thông, bị Lí Thông lừa đi canh miếu thờ thế mạng, TS giết chằn tinh chặt đầu đem về, lại bị Lí Thông lừa, TS tr về gốc đa sống bằng nghề kiếm củi. 3. Lí Thông cướp công TS, được vua ban thư ng phong cho làm quận công. 4. Công chúa bị đại bàng bắt đi, vua sai LT đi tìm. LT nhờ Thạch Sanh giúp đỡ, TS xuống hang giết đại bàng cứu công chúa, bị Lí Thông lấp kín cửa hang. 5. TS cứu Thái Tử con vua Thủy Tề, được thư ng cây đàn thần. 6. Hồn chằn tinh và đại bàng lập mưu hãm hại, TS bị bắt vào ng c. Chàng gảy đàn, tiếng đàn chữa kh i bệnh câm cho công chúa. Thạch Sanh được giải oan. TS tha tội 24
25. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN cho mẹ con LT nhưng chúng đã bị sét đánh chết và biến thành bọ hung. 7. TS cưới công chúa, hoàng tử các nước chư hầu kéo quân tiến đánh, TS đem đàn ra gảy, quân lính các hoàng tử c i giáp xin hàng. 8. TS mời cơm quân sĩ 18 nước chư hầu, niêu cơm tí xíu mà n mãi không hết. 9. Vua nhường ngôi cho TS. Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng - GV đặt câu h i chuyển ý bằng câu h i: Sau khi đọc xong truyện, em có thích truyện Thạch Sanh không? Vì sao? GV khuyến khích HS bày t chân thật, hồn II. Tìm hiểu chi tiết nhiên cảm xúc và suy nghĩ của mình 1. Nhân vật Thạch Sanh NV2 a. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ Sanh - GV đặt câu hỏi gợi dẫn: - GV đặt câu h i: Sinh ra trong một gia đình nghèo, + Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh sống bằng nghề kiếm củi. - Là Thái Tử do Ngọc Hoàng sai GV khuyến khích HS bày t chân thật, hồn xuống đầu thai. 25
26. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN nhiên cảm xúc và suy nghĩ của mình - Mẹ mang thai nhiều n m mới sinh - HS tiếp nhận nhiệm v . Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện - Được thần dạy võ nghệ và phép nhiệm vụ thần thông. + HS thảo luận và trả lời từng câu h i => Chi tiết tư ng tượng kì ảo thể Dự kiến sản phẩm: HS tóm tắt được các chi hiện quan niệm của nhân dân về tiết về hoàn cảnh ra đời của TS. người dũng sĩ tài n ng với vẻ đẹp Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo kỳ lạ, lớn lao, phi thường nhưng luận cũng rất gần gũi với nhân dân, có + HS trình bày sản phẩm thảo luận nguồn gốc từ nhân dân lao động. + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bƣớc 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng Gv bổ sung: Chi tiết khác thường: Nhận vật mồ côi, nhà nghèo là một kiểu dạng nhân vật điển hình, xuất hiện trong những câu chuyện cổ tích VN. Đó cũng là sự hình tượng hoá kiểu thân phận điện hình trong xã hội phong kiến VN trước đây. Những chi tiết khác thường: Tô đậm tính chất kỳ lạ, lớn lao, đẹp đẽ, độc đáo của mẫu người dũng sĩ trong ước mơ của nhân dân. Làm câu chuyện càng tr nên hấp dẫn, đó cũng chính là cơ s cho những chiến công sau này của Thạch Sanh. 26
27. GIÁO ÁN CÓ BẢN QUYỀN, NGHIÊM CẤP MUA ĐỂ BÁN NV3: Bƣớc 1: chuyển giao nhiệm vụ b. Những thử thách và chiến công HS thảo luận theo nhóm: Phiếu bài tập số 1 của Thạch Sanh (bài 1,2) - TS đã trải qua 4 thử thách : a. Hãy liệt kê những chi tiết miêu tả hành động của TS. Qua những lần thử thách ấy, Những thử Chiến công em thấy TS bộc lộ những phẩm chất gì? thách của TS b. Nếu sau khi trở về cung, công chúa không - TS bị mẹ con TS giết chết bị câm thì theo em điều gì sẽ xảy ra? Lý Thông lừa đi chằn tinh - HS tiếp nhận nhiệm v . canh miếu thờ Bƣớc 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện để thế mạng. nhiệm vụ - TS xuống TS cứu thái tử + HS thảo luận và trả lời từng câu h i hang diệt đại con vua Thủy Dự kiến sản phẩm: bàng cứu công tề và được vua a. TS trải qua 4 thử thách chúa, bị Lý Thủy tề tặng 1. TS bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu Thông lừa lấp cây đàn thần. thờ để thế mạng. TS giết chết chằn tinh. cửa hang 2. TS xuống hang diệt đại bàng cứu công - Hồn chằn tinh Tiếng đàn của chúa, bị Lý Thông lừa lấp cửa hang TS và đại bàng bày Thạch sanh cứu thái tử con vua Thủy tề và được vua mưu báo thù, chữa kh i bệnh Thủy tề tặng cây đàn thần. Thạch Sanh bị cho công chúa, 3. Hồn chằn tinh và đại bàng bày mưu báo bắt hạ ng c. TS được giải thù, Thạch Sanh bị bắt hạ ng c. Tiếng đàn oan và kết hôn của Thạch sanh chữa kh i bệnh cho công cùng công chúa, TS được giải oan và kết hôn cùng công chúa. chúa. - Hoàng tử 18 TS gảy đàn, 4. Hoàng tử 18 nước chư hầu kéo quân sang nước chưhầu quân 18 nước đánh. TS gảy đàn, quân 18 nước chư hầu kéo quân sang chư hầu xin xin hàng. 27