Giáo án Ngữ văn 6 - Chủ đề 1: Nhân vật và sự việc trong truyện truyền thuyết

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn 6 - Chủ đề 1: Nhân vật và sự việc trong truyện truyền thuyết

1. CHỦ ĐỀ 1 – VĂN 6: CHỦ ĐỀ : NHÂN VẬT VÀ SỰ VIỆC TRONG TRUYỆN TRUYỀN THUYẾT PHẦN I: XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ . A. CƠ SỞ LỰA CHỌN CHỦ ĐỀ . - Căn cứ vào Công văn 3280/BGD ĐT - GDTrH, ngày 27 tháng 8 năm 2020), học kỳ I để xây dựng chủ đề: “ NHÂN VẬT VÀ SỰ VIỆC TRONG TRUYỆN TRUYỀN THUYẾT”. - Chủ đề góp phần giúp học sinh học tốt môn Ngữ văn để thể hiện lòng biết ơn với những người có công với nước; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bảo vệ di sản văn hóa, di tích lịch sử, nghĩa vụ bảo vệ Tổ Quốc. -Tích hợp kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh. Các em có cái nhìn hoàn chỉnh và thấy được mối liên hệ giữa các môn học. Từ đó có ý thức tìm tòi, học hỏi và vận dụng kiến thức đã học vào đòi sống sinh động. B. THỜI GIAN DỰ KIẾN : Tuần/ Tiết Nội dung tổ chuyên môn thống Hình Lưu ý cách thực Thời gian nhất thức hiện Tiết (Tên bài học, chủ đề) dạy học 2 5 Thánh Gióng Lồng ghép QPAN (14- 6 Thánh Gióng (tt) VB Thánh Gióng: 19/9/20) 7 Sơn Tinh, Thuỷ Tinh; Ví dụ về cách sử 8 Sơn Tinh, Thuỷ Tinh (tt) dụng sáng tạo vũ khí tự tạo của nhân 3 9 Tìm hiểu chung về văn tự sự. Dạy dân trong chiến (21- 10 Tìm hiểu chung về văn tự sự 8 theo tranh: gậy tre, 26/9/20) (tt) chủ đề chông tre 11 Sự việc và nhân vật trong văn Chủ đề 1: tự sự Nhân vật và sự 12 Sự việc và nhân vật trong văn việc trong truyện tự sự (tt truyền thuyết C. MỤC TIÊU CỦA CHỦ ĐỀ 1.Kiến thức: Qua chủ đề truyện truyền thuyết, học sinh hiểu, cảm nhận được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của một số truyền thuyết Việt Nam tiêu biểu (Sơn Tinh, Thủy Tinh; Thánh Gióng). Đó là những thiên truyện phản ánh lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, khát vọng chinh phục thiên nhiên, yêu chuộng hoà bình của nhân dân. -Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện, một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu và ý nghĩa của từng truyện giải thích các hiện tượng tự nhiên và xã hội (Sơn Tinh, Thủy Tính ), tinh thần yêu nước và khát vọng hòa bình (Thánh Gióng). - Hiểu được cách sử dụng các yếu tố hoang đường, kì ảo trong truyền thuyết. - Biết được đặc điểm của văn bản tự sự - Nắm được mục đích giao tiếp của tự sự. - Vai trò của sự việc và nhân vật trong văn bản tự sự. - Ý nghĩa và mối quan hệ của sự việc và nhân vật trong văn bản tự sự. - Tích hợp liên môn: Môn lịch sử,Giáo dục công dân, mĩ thuật vào tìm hiểu, khai thác, bổ sung kiến thức và phát huy vốn hiểu biết về văn hoá dân tộc, làm phong phú và làm sáng tỏ thêm chương trình chính khóa. 2.Kỹ năng: Học sinh có kĩ năng kể lại tóm tắt hoặc chi tiết các truyện dân gian được học.
2. - Bước đầu biết nhận diện thể loại, kể lại cốt truyện và nêu nhận xét về nội dung và nghệ thuật những truyền thuyết không được học trong chương trình. - Có kĩ năng vận dụng phương pháp học tập vào Đọc - Hiểu những truyền thuyết khác: - Nhận biết nghệ thuật sử dụng các yếu tố hoang đường, mối quan hệ giữa các yếu tố hoang đường với sự thực lịch sử. - Nhận biết được văn bản tự sự - Sử dụng được một số thuật ngữ: tự sự, kể chuyện, sự việc, người kể - Rèn luyện kỹ năng làm văn tự sự. - Chỉ ra được sự việc và nhân vật trong một văn bản tự sự. - Xác định sự việc, nhân vật trong một đề bài cụ thể. 3.Thái độ: Bồi dưỡng tinh thần học tập và niềm đam mê môn học. Bồi dưỡng tình cảm tự hào và tôn vinh giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc. Từ đó giúp học sinh hiểu biết và hòa nhập hơn với môi trường mà mình đang sống, có ý thức tìm hiểu, góp phần giữ gìn, bảo vệ, phát huy và truyền bá tinh hoa văn hoá dân tộc trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Có ý thức sử dụng đúng kiểu văn bản trong giao tiếp. - Tích hợp giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh: - Tích hợp giáo dục tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh qua những việc làm, câu nói liên quan đến lịch sử, đến tinh thần đoàn kết dân tộc của Người. - Quan niệm của Bác : nhân dân là nguồn gốc sức mạnh bảo vệ Tổ quốc.( Liên hệ) 4. Phát triển phẩm chất, năng lực: Hình thành và phát triển một số phẩm chất của học sinh: Nhân ái và khoan dung, làm chủ bản thân, thực hiện nghĩa vụ học sinh. Hình thành và phát triển một số năng lực của học sinh: cảm thụ văn chương, tự học, sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề, giao tiếp và hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông D. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU Vận dụng thấp Vận dụng cao
3. - Khái niệm truyền - Nhân vật, sự kiện, - Kể lại đoạn truyện - Biết vận dụng thuyết. cốt truyện trong tác - Đọc – hiểu những những kiến thức - Nhớ được 2 văn bản phẩm văn học thuộc truyền thuyết không cảm nhận về nhân truyền thuyết. thể loại truyền thuyết được học trong vật. - Nhận ra những sự - Cốt lõi lịch sử đấu chương trình. - Năng lực bày tỏ việc chính trong tranh giữ nước của - Chỉ ra nghệ thuật sử quan điểm về vấn đề truyện. ông cha của dân tộc ta dụng các yếu tố hoang cuộc sống đặt ra - Hiểu, cảm nhận trong một tác phẩm đường, mối quan hệ trong tác phẩm. được những nét chính thuộc nhóm truyền giữa các yếu tố hoang - Vận dụng kiến về nội dung và nghệ thuyết. đường với sự thực lịch thức bài học giải thuật của một số sử. quyết vấn đề trong truyền thuyết Việt - Hiểu ý nghĩa một số - Vận dụng hiểu biết đời sống. Nam tiêu biểu phản chi tiết tiêu biểu. những tình huống liên - Thấy được mối ánh lịch sử đấu tranh - Hiểu ý nghĩa hình môn cơ bản như di quan hệ và sức sống dựng nước và giữ tượng nhân vật: Xây sản văn hoá, lễ hội bền vững của những nước, khát vọng dựng đất nước, anh truyền thống, Tinh giá trị văn hoá chinh phục thiên thần chống thiên tai, truyền thống: Ý thức hùng chống ngoại nhiên. yêu chuộng hoà bình. tự cường trong - Biết tóm tắt cốt xâm. - Giải thích cách kết dựng, giữ nước truyện. - Hiểu được mục đích thúc truyện và giá trị - Thấy được mối - Nêu ý nghĩa truyện. tác phẩm đến ngày liên hệ giữa đơn vị - Biết được đặc điểm giao tiếp của tự sự. nay. kiến thức bài học của văn bản tự sự - Hiểu ý nghĩa và mối với môn khác. - Vai trò của sự việc quan hệ của sự việc và - Tóm tắt được nhân và nhân vật trong văn nhân vật trong văn bản vật và sự việc trong - Chỉ ra được đặc bản tự sự. tự sự. văn bản tự sự điểm của các nhân vạt, sắp xếp đưcọ các sự việc trong văn bản tự sự một cách hợp lí - Câu hỏi định tính và định lượng: Câu tự luận trả lời ngắn, Phiếu làm việc nhóm. - Các bài tập thực hành: Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực hành). Bài trình bày (thuyết trình, đóng vai, chuyển thể, đọc diễn cảm, ) HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP Văn bản : THÁNH GIÓNG. VẬN DỤNG NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU Vận dụng thấp Vận dụng cao - Khái niệm và phân - Vì sao “Thánh Gióng” - Suy nghĩ gì về - Nêu một số tấm loại truyền thuyết. là một truyền thuyết? nguồn gốc của gương tuổi nhỏ trí - Nhân vật chính của - Nhận xét về những chi Gióng? lớn trong lịch sử truyện? tiết kể về sự ra đời của - Quan sát những dân tộc? - Nêu những sự việc Gióng? hình ảnh cảm nhận - Gióng nhổ tre chính? -Nêu ý nghĩa của mỗi chi được vẻ đẹp gì trong đánh giặc gợi cho - Nêu bố cục của tiết sau: tinh thần mọi thế hệ em nhớ tới những văn bản? +Tiếng nói đầu tiên của người Việt ? câu thơ nào của
4. - Tóm tắt cốt Gióng xin đi đánh giặc. - Gióng nhổ tre đánh Tố Hữu? truyện. + Gióng đòi roi sắt, ngựa giặc gợi cho em liên - Thử đóng vai sứ - Tìm những chi tiết sắt, áo giáp sắt. tưởng tới điều gì ? giả, kể ngắn gọn kể về sự ra đời của + Bà con dân làng góp Cảm nghĩ về dân tộc truyện Thánh Gióng? gạo nuôi Gióng. ta? Gióng? - Sự ra đời của - Ý nghĩa sự việc Gióng - Hình tượng Thánh - Tập làm hướng Gióng có gì bình lớn nhanh như thổi? Gióng có ý nghĩa gì? dẫn viên du lịch thường và khác - Nhận xét về hình ảnh - Việc lập đền thờ và giới thiệu về thường ? Gióng đánh giặc? hàng năm mở hội truyện Thánh - Tìm các chi tiết kỳ - Chi tiết Thánh Gióng Gióng thể hiện điều Gióng? ảo trong sự ra đời và nhổ tre đánh giặc có ý gì? - Chúng ta thể lớn lên của Gióng? nghĩa gì? - Thánh Gióng kết hiện lòng biết ơn - Từ khi gặp sứ giả, - Vì sao tan giặc Gióng thúc là hình ảnh Thánh Gióng, các Gióng có sự thay đổi không về triều để nhận Gióng cởi bó giáp sắt anh hùng liệt sĩ như thế nào? tước lộc lại bay về trời? rồi cùng ngựa bay về như thế nào? Hãy - Khi sứ giả mang - Vai trò của các yếu tố kì trời. Kịch bản phim “ kể một mẩu những thứ Gióng ảo trong việc thể hiện Ông Gióng” (Tô chuyện về sự tri cần đến, Gióng thay hình tượng nhân vật? Hoài) kết thúc với ân đó? đổi như thế nào? - Theo em Thánh Gióng hình ảnh tráng sĩ - Sử dụng công - Tìm những chi tiết phản ánh sự thật lịch sử Gióng cùng ngựa sắt nghệ thông tin để miêu tả việc Gióng nào ? thu nhỏ dần thành em giới thiệu về Đền ra trận đánh giặc ? - Chi tiết “roi sắt, ngụa bé cưỡi trâu trở về Gióng, hội Gióng. - Câu chuyện kết sắt, áo giáp sắt” gợi liên trên đường làng mát - Vẽ một chi tiết, thúc bằng sự việc tưởng tới kiến thức của rượi bóng tre. hình ảnh tiêu biểu gì? Hãy kể lại? môn học nào? Hãy so sánh và nêu trong bài học em - Nêu nghệ thuật- - Qua truyện “Thánh nhận xét về hai cách ấn tượng nhất. nội dung truyện? Gióng”, nhân dân ta kết thúc ấy ? - Nêu chủ đề truyện quan niệm thế nào về - Tại sao hội thi thể thao trong nhà trường “Thánh Gióng” ? người anh hùng đánh mang tên“Hội khỏe giặc? Phù Đổng”? - Nêu những ấn tượng về nhân vật Thánh Gióng. Văn bản : SƠN TINH, THUỶ TINH VẬN DỤNG NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU Vận dụng thấp Vận dụng cao Nhân vật chính của - Em hãy nhận xét về đồ - Thái độ của vua - Từ truyện truyện? sính lễ của vua Hùng? Hùng cũng chính là ST,TT, em suy - Nêu bố cục của văn - Có ý kiến cho rằng: thái độ của nhân dân nghĩ gì về chủ bản? Vua Hùng đã cố ý chọn ta đối với nhân vật? trương xây dựng, - Tóm tắt cốt ST nhưng cũng không Đó là thái độ như thế truyện. muốn mất lòng TT nên nào? Vì sao? củng cố đê điều, - Tìm những chi tiết mới bày ra cuộc đua tài - Em thử cho vài lời nghiêm cấm nạn kể việc Vua Hùng về nộp sính lễ. ý kiến bình luận về chi tiết phá rừng trồng
5. kén rể? của em như thế nào? thêm - Tìm các chi tiết về - Trong trí rưởng tượng - Lập bảng so sánh nguồn gốc, tài năng của người xưa, ST-TT Sơn Tinh - Thuỷ - Thử đóng vai Mị của hai vị thần? đại diện cho lực lượng Tinh về các phương Nương, kể ngắn - Không lấy được nào? diện: lai lịch, tài gọn truyện? vợ, Thuỷ Tinh mới - Theo dõi cuộc giao năng, giao chiến, kết - Vẽ một chi tiết, giận, em hãy thuật lại tranh giữa ST và TT em quả? hình ảnh tiêu biểu cuộc giao tranh giữa thấy chi tiết nào là nổi - Đọc phần đọc thêm trong bài học em hai chàng? bật nhất? Vì sao? SGK. Chỉ ra sự sáng ấn tượng nhất. - Em hãy tìm một chi - Một kết thúc truyện tạo của Nguyễn - Hiện tượng lũ lụt tiết thể hiện sức như thế phản ánh sự thật Nhược Pháp khi khắc hàng năm có phải mạnh chiến thắng của LS gì? hoạ chân dung hai bắt đầu từ cuộc nhân dân. - Các nhân vật ST, TT nhân vật: Sơn Tinh, tình giữa các vị - Kết quả cuộc giao gây ấn tượng mạnh Thuỷ Tinh? thần với công tranh? khiến người đọc phải - Qua các truyền chúa hay không? - Câu chuyện kết nhớ mãi. Theo em, điều thuyết thời các vua Bằng kiến thức thúc bằng sự việc gì? đó có được là do đâu? Hùng, em hãy nêu của em, hãy giải Hãy kể lại? - Vì sao văn bản ST,TT cảm nhận của mình thích và đưa ra - Nêu nghệ thuật- về thời đại Hùng được coi là truyền một vài giải pháp nội dung truyện? thuyết? Vương? - Nêu định chủ đề - Ý nghĩa tượng trưng hạn chế thiên tai ? của truyện ? của hai nhân vật: ST, TT? Bài: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN TỰ SỰ NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG VẬN DỤNG THẤP VẬN DỤNG CAO ? Gặp trường hợp ? Vì sao phải kể về ? Liệt kê các sự việc ? Kể lại câu chuyện như thế, theo em, Lan như thế ? có trong truyện Thánh để giải thích vì sao người nghe muốn ? Vì sao câu chuyện Gióng ? người Việt Nam tự biết điều gì và người sẽ không có ý nghĩa ? Vì sao có thể nói xưng là con Rồng kể phải làm gì? khi kể những sự việc truyện Thánh Gióng cháu Tiên? ? Ví dụ: nếu muốn không liên quan đến là truyện ca ngợi công ? Kể những việc làm cho bạn biết Lan là việc thôi học của An đức của vị anh hùng tố mà em thấy được, một người bạn tốt, ? làng Gióng? Từ đó biết được trong trận người được hỏi phải ? Từ thứ tự của các rút ra mục đích của tự chiến chống dịc kể những việc như sự việc đó, em hãy sự? Covid 19 vừa qua. thế nào về Lan? suy ra đặc điểm của ? Kể lại câu chuyện ? Nếu người trả lời phương thức tự sự? trong bài thơ “Sa kể một câu chuyện ? Bài thơ Sa bẫy có bẫy”bằng miệng. về An mà không liên phải tự sự không? Vì quan tới việc thôi sao? học của An thì có thể coi là câu chuyện có ý nghĩa được không?
6. ? Truyện Thánh Gióng mà em đã học có phải là văn bản tự sự hay không? Bài: SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT TRONG VĂN TỰ SỰ NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG VẬN DỤNG THẤP VẬN DỤNG CAO ? Nêu các nhân vật ? Các sự việc trên có ? Liệt kê các sự việc - Đọc truyện Thánh trong truyện Sơn mối quan hệ nhau chính của truyện Gióng xác định các Tinh ,Thủy Tinh? hay không? Sơn Tinh, Thủy nhân vật, các sự việc ? Hãy chỉ ra sự việc ? Các sự việc trên Tinh? chính trong truyện. khởi đầu, sự việc do ai làm ? xảy ra ở - Chỉ ra các sự việc - Kể lại một chuyện cao trào, sự việc kết đâu? Vào lúc nào ? mà các nhân vật em thích . Liệt kê thúc ? Nguyên nhân sảy ra trong truyện ST,TT các sự việc và nhân ? Nhân vật nào các sự việc đó? đã làm? vật trong truyện đó. trong truyện ST,TT ? Nêu đặc điểm của ? Nêu vai trò của Xác định nhân vật được nói tới nhiều Sự việc trong văn tự từng nhân vật ? chính, nhân vật phụ nhất ? sự? Các sự việc tỏng truyện . Thế nào là nhân trong văn tự sự phải vật chính ? như thế nào? ? Nhân vật nào chỉ được nhắc tên hoặc ? Nhân vật trong nói qua ? Thế nào là văn tự sự được thể nhân vật phụ ? hiện qua các mặt nào ? ? Nêu đặc điểm của sự việc ,nhân vật trong văn tự sự ? PHẦN II. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Tuần: 2 THÁNH GIÓNG Ngày dạy: 14.09.20 Tiết :5,6 I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. Kiến thức - Môn ngữ văn: Học sinh nắm được những nội dung chính và đặc điểm nổi bật về nghệ thuật truyện Thánh Gióng: nhân vật, sự việc, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết về đề tài giữ nước. Củng cố kiến thức về thể loại truyền thuyết. Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Tích hợp kiến thức về văn tự sự và từ mượn. - Môn lịch sử: Qua bài học, học sinh bước đầu nắm được sự phát triển khoa học kỹ thuật thời Hùng Vương (Lịch sử tiết 14 bài 13 “Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang”), tích hợp với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc (sức mạnh về vũ khí thô sơ, tinh thần đoàn kết cộng đồng: hũ gạo kháng chiến, tuần lễ vàng , ) - Giáo dục công dân: học sinh được tìm hiểu, có kiến thức về di sản văn hoá (Đền Gióng), lễ hội truyền thống (Hội Gióng), lòng biết ơn - Môn mĩ thuật: đọc tranh và vẽ tranh về chi tiết, hình ảnh các em tâm đắc.
7. - Ngoài ra còn tích hợp địa lý (vị trí làng Gióng) tích hợp điện ảnh (Phim hoạt hình Ông Gióng” của Tô Hoài, video clips lễ hội Gióng) 2. Kỹ năng: Có kĩ năng đọc - hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại. Phân tích một vài chi tiết nghệ thuật kì ảo trong văn bản. Nắm bắt tác phẩm thông qua hệ thống các sự việc được kể theo trình tự thời gian. - Kỹ năng làm việc cá nhân và làm việc nhóm. Hình thành kỹ năng tự học, tự nghiên cứu. Kỹ năng nghe, nói, đọc,viết tiếng Việt, kỹ năng kể chuyện, đọc diễn cảm - Kỹ năng vận dụng kiến thức vào phát hiện và giải quyết vấn đề . - Phát triển kỹ năng khai thác và sử dụng nguồn học liệu mở. - Kết hợp vận dụng kỹ năng mỹ thuật trong trình bày sản phẩm thu hoạch, * Các kĩ năng sống được giáo dục: kĩ năng thể hiện sự tự tin giúp các em khi đóng vai, học hợp tác một cách hiệu quả; kĩ năng hợp tác. - Kỹ năng tự chủ, kiên định để tham gia phản biện một cách hiệu quả trong tiết học. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tinh thần học tập và niềm đam mê môn học. - Bồi dưỡng tình cảm tự hào và tôn vinh giá trị văn hoá truyền thống của quê hương, đất nước. Từ đó giúp học sinh hiểu biết và hòa nhập hơn với môi trường mà mình đang sống, có ý thức tìm hiểu, phát huy và truyền bá tinh hoa văn hoá quê hương trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Đồng thời giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc. II.CHUẨN BỊ. 1. Giáo viên: Bảng phụ, ngữ liệu và bài tập liên quan 2. Học sinh: Đọc bài, trả lời câu hỏi giao tiết trước; ôn tập kiến thức về từ đã được học. III. PHƯƠNG PHÁP/ KỸ THUẬT DẠY HỌC - Vấn đáp , thuyết trình, nêu vấn đề - Hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân, hoạt động chung cả lớp. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG (5 phút) HOẠT ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG NDKT CẦN ĐẠT GIÁO VIÊN CỦA HỌC SINH - Trình chiếu video clips “ - HS xem video Lễ hội làng Gióng”. clips “ Lễ hội làng - Em cảm nhận được gì từ Gióng”. đoạn phim trên? - Hs trình bày - Gọi Hs trình bày và bổ - HS khác tham gia sung ý kiến. ý kiến. * GV tổng hợp: Hội Gióng là một lễ hội văn hóa cổ truyền mô phỏng rõ một cách sinh động và khoa học diễn biến các trận đấu của Thánh Gióng và nhân dân Văn Lang với giặc Ân. Yêu nước chống ngoại xâm là một chủ đề lớn xuyên suốt tiến trình phát triển của Văn học Việt Nam. Nhiều tác phẩm đã tạc vào thời gian những người anh hùng bất tử với non sông. Thánh Gióng là một trong những truyền thuyết bất hủ như vậy. Điều gì đã làm nên sức hấp dẫn của thiên truyện? HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (60 phút) I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRUYỀN THUYẾT - Gọi HS đọc chú thích - Đọc 1. Khái niệm: sao cuối bài : “ Con - Truyền thuyết là loại truyện kể dân gian rồng , cháu Tiên”. kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan - Dựa vào chú thích , đến lịch sử thời quá khứ.
8. hãy nêu khái niệm - Nêu khái niệm Truyền thuyết có yếu tố tưởng tượng, kì truyện truyền thuyết? ảo. - Em biết những truyền Truyền thuyết thể hiện quan điểm, thái thuyết nào đã tiếp cận - Nêu những độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các ở bậc tiểu học? truyền thuyết đã - Dựa vào chú thích , học sự kiện và nhân vật lịch sử được kể. hãy cho biết truyền 2.Phân loại: thuyết được phân loại - Trả lời - Truyền thuyết về thời đại Hùng Vương : như thế nào? Con Rồng cháu Tiên; Bánh chưng, bánh - Hãy lấy ví dụ minh giầy; Sơn Tinh, Thủy Tinh; Thánh Gióng hoạ cho một loại - Cho ví dụ - Truyền thuyết về thời kỳ Âu Lạc và Bắc truyền thuyết đó? Thuộc : An Dương Vương - GV bổ sung. - Truyền thuyết về thời kỳ phong kiến tự chủ : Sự tích Hồ Gươm, Yết Kiêu, Chu Văn An - Em đã tìm hiểu 3. Phương pháp Đọc - Hiểu truyền truyện “ con Rồng, - Trả lời thuyết. cháu Tiên” ở bậc tiểu - Đọc kĩ văn bản, nắm vứng diễn biến cốt học như thế nào? truyện. - Tìm hiểu những chi tiết nghệ thuật tiêu - Gv hướng dẫn học - Theo dõi, thực biểu đề thấy được vẻ đẹp của hình tượng hiện sinh cách đọc - hiểu nhân vật trong truyền thuyết ( trả lời câu truyền thuyết. hỏi phần Đọc - Hiểu văn bản SGK) - Khái quát nội dung và tư tưởng, tình cảm được gửi gắm trong truyện. II.TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Tìm hiểu chung - Gv hướng dẫn đọc, đọc mẫu. - Nghe a. Đọc văn bản- Tìm hiểu chú thích - Gọi HS đọc, nhận xét. - Đọc - Đọc : - 2 HS đọc văn bản. - Đọc thầm chú thích, hãy nêu - Chú thích: SGK. ý nghĩa hai thừ em cho là khó - Đọc thầm b. Bố cục: Văn bản chia làm 4 phần hiểu nhất? - Phần 1: Từ đầu đến “ đặt đâu - Nêu bố cục của văn bản? - Nêu bố cục nằm đấy” (Sự ra đời của Thánh - Gọi ý kiến nhận xét? - Nhận xét Gióng) - Có thể chia theo cách khác? - Trả lời - Phần 2: Tiếp đến“ cứu nước”(Sự lớn lên của Thánh Gióng) * Lý giải vì sao “Thánh - Dựa vào chú - Phần 3: Tiếp đến“ bay lên trời” Gióng” là một truyền thuyết thích trả lời (Thánh Gióng đánh giặc và về trời) ? - Phần 4: Còn lại ( các dấu tích còn GV: Gợi ý HS dựa vào khái lại) niệm truyền thuyết để giải HS khá - giỏi trình bày. thích. 2. Tìm hiểu văn bản a.Sự ra đời của Thánh Gióng - Đọc thầm từ đầu đến - Đọc thầm - Sự bình thường: Con hai vợ chồng
9. “ nằm đấy”. ông lão chăm chỉ làm ăn và phúc - Thảo luận nhóm bàn- thời - Thảo luận đức. gian 3 phút: theo bàn - Sự khác thường: Tìm những chi tiết kể về sự ra + bà mẹ ướm vết chân lạ, về thụ thai. đời của Gióng? Nhận xét về - Xác định chi + mười hai tháng sau sinh một cậu những chi tiết ấy? Suy nghĩ gì tiết bé về nguồn gốc của Gióng? + lên ba vẫn không biết nói, biết - Gọi đại diện các bàn trả lời - Trả lời cười, chẳng biết đi, cứ đặt đâu thì và ý kiến phản biện. nằm đấy. -> Sự ra đời của Thánh Gióng kì lạ, khác thường. Nhưng Gióng xuất thân bình dị, gần gũi - người anh hùng của nhân dân. Theo quan niệm của dân gian, đã là bậc anh hùng thì phi thường, kì lạ trong mọi biểu hiện, kể cả lúc mới được sinh ra. Điều đó thể hiện sự kì vọng vào những việc làm có ý nghĩa của người đó. b. Sự lớn lên của Thánh Gióng - GV thành lập nhóm 6 em. Nhóm bầu nhóm trưởng, thư ký. - Gv nêu yêu cầu thảo luận trên màn chiếu: Hình thức: nhóm lớn, thời gian: 10 phút - Các nhóm trưởng nhận phiếu học tập, chỉ đạo nhóm tham gia thảo luận: Mỗi thành viên trong nhóm ghi ý kiến cá nhân vào ô trống của mình . Sau đó thống nhất ý kiến và thư ký ghi vào ô chính giữa: thống nhất chung. PHIẾU THẢO LUẬN NHÓM/ HÌNH THỨC KHĂN TRẢI BÀN THỐNG NHẤT CHUNG a.Tiếng nói đầu tiên của Gióng xin đi đánh giặc. b.Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, áo giáp sắt. c. Bà con dân làng góp gạo nuôi Gióng. -Nhóm1: trình bày kết a.Tiếng nói đầu tiên, Gióng xin đi đánh quả thống nhất . - Trình bày kết giặc. - khái quát và liên hệ tới quả + Ca ngợi lòng yêu nước tiềm ẩn một số tấm gương trong + Nguyện vọng, ý thức tự nguyện đánh lịch sử: tuổi nhỏ trí lớn: giặc cứu nước, yêu nước tạo khả năng kì lạ. Trần Quốc Toản, Kim + Sức mạnh tự cường và niềm tin chiến Đồng, Lê Văn Tám, Võ thắng. Thị Sáu * Gv tổng hợp: Đây là chi tiết thần kì có nhiều ý nghĩa: Lòng yêu nước là tình cảm lớn nhất, thường trực nhất của Gióng, cũng là của nhân dân ta. Đó là ý thức về vận mệnh dân tộc. Lúc bình thường thì âm thầm lặng lẽ nhưng khi nước nhà gặp cơn nguy biến thì đứng ra cứu nước đầu tiên. Bác Hồ đã từng nhận định: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quí báu của ta. Mỗi khi Tổ
10. quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành làn sóng vô cùng mạnh mẽ, nó lướt qua mọi nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm bè lũ bán nước và cướp nước - Nhóm 3: trình bày kết - Trình bày kết b. Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, áo giáp quả thống nhất ý b. quả sắt. - Chi tiết này gợi liên -> Vũ khí hiện đại. tưởng tới kiến thức của môn học nào? * GV tổng hợp: Chi tiết thể hiện mơ ước có vũ khí thần kỳ . Đó còn là thành tựu văn hoá, kĩ thuật thời Hùng Vương. Nhân dân đã có sự tiến bộ, đã rèn sắt, đúc đồng phục vụ nhu cầu cuộc sống và chống giặc. Kiến thức Lịch sử ở tiểu học đã nhắc đến thành tựu khoa học kĩ thuật thời Hùng Vương. Sắp tới khi học Lịch sử tiết 14 bài 13 “Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang”chúng ta hiểu thêm về nội dung này. * Nhóm 5: trình bày kết - Trình bày kết c.- Bà con dân làng góp gạo nuôi quả thống nhất ý c. quả Gióng. - Quan sát những hình ->Tinh thần đoàn kết cộng đồng. Đánh ảnh và cho biết qua giặc cứu nước là ý chí, sức mạnh toàn những hình ảnh và chi dân tiết vừa tìm hiểu em cảm nhận được vẻ đẹp gì trong - Quan sát hình tinh thần mọi thế hệ ảnh. người Việt ? - Nêu ý kiến. (GV nhận xét và cho điểm khuyến khích tinh thần học tập của các em) * GV tổng hợp: Gióng lớn lên bằng cơm gạo của nhân dân. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của cả cộng đồng, toàn dân chung sức, đồng lòng đánh giặc. Đó là tinh thần đoàn kết dân tộc. Trong những năm kháng chiến chống Pháp, dân tộc ta cùng lúc phải đương đầu với giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Để nuôi quân đánh Pháp, Bác Hồ đã phát động toàn dân xây dựng “Hũ gạo kháng chiến”, bớt khẩu phần ăn chung tay góp sức ủng hộ kháng chiến (H1). Tinh thần ấy ngày càng được phát huy cao độ với những hành động cụ thể và thiết thực. Nhiều trường học đã phát động phong trào:“ Hũ gạo tình thương vì bạn nghèo hiếu học” rất ý nghĩa (H2,3). Đó là truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta. c. Thánh Gióng đánh giặc và bay về trời
11. - Khi sứ giả mang những - Trả lời -Vùng dậy vươn vai biến thành tráng sĩ thứ Gióng cần đến, Gióng . thay đổi như thế nào? ý -> sự lớn dậy phi thường về thể lực của nghĩa ? Gióng để đáp ứng yêu cầu cứu nước. - Tìm những chi tiết miêu - Tìm chi tiết - Gióng mặc áo giáp sắt, cầm roi sắt, tả việc Gióng ra trận đánh cưỡi ngựa sắt đánh hết lớp này đến giặc ? Nhận xét? - Nhận xét lớp khác. ->Đó là vẻ đẹp dũng mãnh. - Người anh hùng chiến trận mang màu sắc sử thi. * Gv tổng hợp : Ngày xưa nhân dân ta quan niệm rằng, người anh hùng phải khổng lồ về thể xác, sức mạnh và chiến công. Cái vươn vai của Gióng để đạt đến độ phi thường ấy. Gióng trở thành tượng đài bất hủ về sự trưởng thành vượt bậc, về hùng khí và sức trỗi dậy của dân tộc trước hoạ xâm lăng.Nhà thơ Chế Lan Viên từng chia sẻ trong bài “Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?”: Mỗi gié lúa đều muốn thêm nhiều hạt, Gỗ trăm cây đều muốn hóa nên trầm, Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt, Mỗi con sông đều muốn hóa Bạch Đằng - Chi tiết Thánh Gióng nhổ tre - Trả lời - Roi sắt gãy, Gióng nhổ những bụi đánh giặc có ý nghĩa gì? tre bên đường đánh giặc. + Hình ảnh gợi cho em nhớ tới -> Gióng không chỉ đánh giặc bằng những câu thơ nào của Tố Hữu? - Trả lời vũ khí hiện đại (sắt) mà bằng cả vũ - Em liên tưởng tới điều gì từ khí thô sơ, bằng cỏ cây, hoa lá của hình ảnh trên? Cảm nghĩ về dân - Trả lời đất nước. tộc ta? Ôi sức trẻ! Xưa trai Phù Đổng Vươn vai lớn bổng dậy nghìn cân Cưỡi lưng ngựa sắt bay phun lửa Nhổ bụi tre làng, đuổi giặc Ân ! * Gv tổng hợp : Cả những vật bình thường nhất của quê hương cũng cùng Gióng đánh giặc. Tre là sản vật của quê hương, cả quê hương sát cánh cùng Gióng đuổi quân thù. Trong kháng chiến chống Pháp, Bác Hồ đã kêu gọi:“ Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy, gộc”. Nhà văn Thép Mới đã khẳng định: Chiếc gậy tầm vông dựng lên thành đồng Tổ quốc và sông Hồng bất khuất có cái chông tre - Câu chuyện kết thúc bằng sự - Trả lời - Gióng bay về trời.
12. việc gì? -> Người anh hùng vô tư, trong sáng, - Vì sao tan giặc Gióng không về - Trả lời không màng địa vị, công danh. triều để nhận tước lộc lại bay về - Sự ra đi phi thường là ước muốn bất trời? tử hoá Thánh Gióng * Ý kiến phản biện: * Gv tổng hợp :Gióng chính là tổng hợp của nhiều nguồn sức mạnh. Có sức mạnh về tinh thần và thể lực, có sức mạnh của nhân dân và sức mạnh về vũ khí Gióng đánh giặc phi thường và phi thường trong sự ra đi. Đó chính là sự vô tư, trong sáng của người anh hùng. Điều kì diệu đó làm lên thiên huyền thoại anh hùng bất tử về sự nghiệp chống ngoại xâm của dân tộc. III. TỔNG KẾT. - Hình tượng Thánh Gióng có ý nghĩa gì? - Hình ảnh người anh hùng bất tử trong công - - Vai trò của các yếu tố kì ảo trong việc cuộc chống ngoại xâm. thể hiện hình tượng nhân vật? - Gióng ra đời kì lạ, lớn lên và đánh giặc kì - Ý kiến phản biện lạ, bay về trời kì lạ * Gv tổng hợp : Thánh Gióng là hình tượng hoá lực lượng vũ trang mà nổi bật là người nông dân mặc áo lính. Các yếu tố kì ảo góp phần nâng cao chất sử thi của truyện. Trong sự nghiệp chống thực dân Pháp, Bác Hồ kính yêu từng nhận xét: Ttrong lịch sử ta còn ghi truyện vị anh hùng dân tộc Thánh Gióng đã dùng gốc tre đuổi giặc Ân. Trong những năm đầu kháng chiến, Đảng ta đã lãnh đạo hàng nghìn, vạn anh hùng noi gương Thánh Gióng dùng gậy tầm vông mà đấu tranh với thực dân pháp.( Đảng ta vĩ đại thật) * Ghi nhớ: SGK. - Thánh Gióng được thờ - Trả lời - Việc lập đền thờ và hàng năm mở đâu? Việc lập đền thờ và hội Gióng . hàng năm mở hội Gióng thể -> Thể hiện tấm lòng tri ân người hiện điều gì? anh hùng bất tử, hướng về cội - Nêu một vài hiểu biết của - Nêu hiểu biết nguồn. em về hội Gióng? GV khái quát: Hội Gióng là một lễ hội truyền thống hàng năm được tổ chức ở nhiều nơi thuộc Hà Nội để tưởng niệm và ca ngợi chiến công của người anh hùng truyền thuyết Thánh Gióng, một trong tứ bất tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Có hai hội Gióng tiêu biểu ở Hà Nội là hội Gióng ở đền Sóc xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn và hội Gióng ở đền Phù Đổng, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đến với hội Gióng là bày tỏ lòng biết ơn, tri ân sự hy sinh to lớn của các thế hệ đi trước trong dựng và giữ nước. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP (10 phút) 1. Truyền thuyết Thánh Gióng kết thúc - Truyền thuyết Thánh Gióng bay về trời -> là hình ảnh Gióng cởi bó giáp sắt rồi Gióng là thần được trời cử xuống giúp vua cùng ngựa bay về trời. Kịch bản phim “ Hùng đuổi giặc, xong việc Gióng lại trở về Ông Gióng” (Tô Hoài) kết thúc với hình trời. ảnh tráng sĩ Gióng cùng ngựa sắt thu nhỏ dần thành em bé cưỡi trâu trở về trên - Kịch bản phim “ Ông Gióng” (Tô Hoài) kết đường làng mát rượi bóng tre. thúc với hình ảnh tráng sĩ Gióng thành em bé Hãy so sánh và nêu nhận xét về hai cưỡi trâu trở về trên đường làng mát rượi
13. cách kết thúc ấy ? bóng tre. - ý kiến phản biện. -> khi đất nước thanh bình, các em vẫn là nhưng cậu bé chăn trâu thổi sáo hiền lành, * GV tổng hợp: - Hình ảnh Thánh Gióng bay về trời phù hợp với sự ra đời thần kì của nhân vật : Gióng là thần được trời cử xuống giúp vua Hùng đuổi giặc, xong việc Gióng lại trở về trời. Gióng hoá thân vào trời mây non nước quê hương và trở thành bất tử. - Hình ảnh Gióng trong phần kết thúc bộ phim “ Ông Gióng” của Tô Hoài nêu bật ý nghĩa tượng trưng của nhân vật. Khi đất nước có giặc “ Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt”, đều “ Vụt lớn lên đánh đuổi giặc Ân” (Tố Hữu). Nhưng khi đất nước thanh bình, các em vẫn là nhưng cậu bé chăn trâu thổi sáo hiền lành, hồn nhiên, trong sáng:“ Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa”. Đó là truyền thống yêu chuộng hoà bình của dân tộc Việt Nam ta. 2.Tại sao hội thi thể thao trong nhà trường HS trình bày: mang tên“Hội khỏe Phù Đổng”? - Thi những hoạt động thể thao nhằm GV tổng hợp : Hội thi thể thao mang tên Hội nâng cao thể lực để học tập và lao động khỏe Phù Đổng vì đây là hội thao dành cho tốt. lứa tuổi thiếu niên, mục đích của cuộc thi là - Hoạt động thể thao dành cho tuổi học học tập tốt, lao động tốt góp phần vào sự trò để khích lệ tinh thần rèn luyện, tác nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. phong thi đấu, ươm những hạt giống tài 3. Thử đóng vai sứ giả, kể ngắn gọn truyện năng thể chất cho đất nước. Thánh Gióng? HS trình bày: - Gọi HS khá - giỏi trình bày. - Kể theo ngôi thứ nhất. Đảm bảo *GV nhận xét và cho điểm. những sự việc chính. - Giọng kể truyền cảm, thay đổi phù hợp. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG (5phút) a.Theo em truyền thuyết Thánh Gióng - - Thời đại Hùng Vương, chiến tranh tự vệ đã phản ánh sự thật lịch sử nào của nước huy động sức mạnh của cả cộng đồng cư dân ta? Việt cổ tuy nhỏ nhưng kiên quyết chống mọi đạo quân xâm lược lớn để bảo vệ cộng đồng. - Học tập tốt; kêu gọi mọi người bảo vệ các di b.Học sinh thể hiện lòng biết ơn tích lịch sử, các đền thờ; giúp đỡ các gia đình Thánh Gióng, các anh hùng liệt sĩ thương binh, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, làm như thế nào? tốt công tác đền ơn đáp nghĩa. .