Bài giảng Ngữ văn 6 (Chân trời sáng tạo) - Bài 3: Vẻ đẹp quê hương - Đọc mở rộng theo thể loại Văn bản "Hoa Bìm"

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 (Chân trời sáng tạo) - Bài 3: Vẻ đẹp quê hương - Đọc mở rộng theo thể loại Văn bản "Hoa Bìm"

1. ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI Văn bản: HOA BÌM - Nguyễn Đức Mậu (1948) - Quê quán: xã Nam Điền, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - Từng giữ chức phó chủ tịch hội đồng Thơ - Hội nhà văn Việt Nam.
2. ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI Văn bản: HOA BÌM - Thể thơ: Lục bát. - Xuất xứ: Thơ lục bát, NXB Quân đội nhân dân, 2007. - PTBĐ chính: Biểu cảm.
3. HOA BÌM Rung rinh bờ giậu hoa bìm Màu hoa tim tím tôi tìm tưởi thơ Có con choồn ớt lơ ngơ Bay lên bắt nắng đậu hờ nhành gai Có cây hồng trĩu cành sai Trưa yên ả rụng một vài tiếng chim Có con mắt lá lim dim Cánh diều ai thả nổi chìm trên mây Bến quê nước đục song gầy Có con thuyền giấy chở đầy mộng mơ Cánh bèo con nhện giăng tơ Cào cào tránh nắng đậu nhờ tàn sen Có ri ri tiếng dế mèn Có bầy đom đóm thắp đèn đêm thâu Có con cuốc ở bờ lau Kêu dài ngày hạn, kêu nhàu ngyaf mưa Hoa bìm tim tím đong đưa Mười năm chốn cũ, em chưa hẹn về ?
4. II. ĐẶC ĐIỂM THỂ THƠ LỤC BÁT THỂ HIỆN TRONG BÀI Nêu ít nhất một nét ChỉQuara những bài thơđặc, bộcđiểmlộ tình độc đáo của bài thơ của thểcảmthơcủalụctácbátgiả được thể hiện qua từ trongđối vớibàiquêthơhươngtrên? như ngữ, hìnhthế nàoảnh? hoặc biện pháp tu từ?
5. 1. Đặc điểm thể thơ lục bát được thể hiện qua bài thơ là: - Bài thơ gồm các cặp câu lục bát: + Dòng lục: 6 tiếng + Dòng bát: 8 tiếng. - Về cách gieo vần: + Tiếng thứ sáu của câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát kế nó: bìm-tìm, ngư-hờ, sai-vài, dim-chim, gầy-đầy, tơ-nhờ + Tiếng thứ tám câu bát vần với tiếng thứ sáu của câu lục kế theo: thơ-ngơ, gai-sai, chim-dim, mây-gầy - Về ngắt nhịp: ngắt nhịp chẵn câu lục ngắt nhịp 2/2/2, câu bát ngắt nhịp 4/4 - Về thanh điệu: có sự phối hợp giữa các tiếng trong một cặp câu lục bát: các tiếng ở vị trí 2,4,6,8 đều tuân thủ chặt chẽ theo quy định: tiếng thứ 2 là thanh bằng, tiếng thứ 4 thanh trắc, tiếng thứ 6 và 8 là thanh bằng.
6. II. ĐẶC ĐIỂM THỂ THƠ LỤC BÁT THỂ HIỆN TRONG BÀI 2. Tác giả đã thể hiện tình cảm với quê hương khi gợi nhắc lại những kỉ niệm của tuổi thơ, những hình ảnh giản dị, đời thường gắn với cuộc sống thường ngày. Qua đó thể hiện nỗi nhớ da diết và mong ước được trở về quê hương. 3. Nghệ thuật: -Bài thơ được làm bằng thể thơ lục bát, ngôn ngữ bình dị thể hiện nét gần gũi với cuộc sống chốn thôn quê. -Tác giả đã sử dụng điệp từ “có” kết hợp với biện pháp liệt kê để gợi nhắc những hình ảnh thân thuộc gắn bó với tuổi thơ: có con chuồn ớt lơ ngơ, có cây hồng trĩu cành sai, có con mắt lá lim dim, có con thuyền giấy Từ đó, tác giả đã vẽ lên một khung cảnh thiên nhiên thân thuộc, gần gũi, sống động với người đọc và bộc lộ được cảm xúc, nỗi nhớ của mình với quê hương tuổi thơ.
7. III. LUYỆN TẬP: THỰC HÀNH ĐỌC ? Đọc diễn cảm bài thơ “Hoa bìm”? Chú ý về cách ngắt nhịp, giọng điệu, tình cảm được thể hiện qua bài thơ.
8. A. LÀM MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT I. GIỚI THIỆU KIỂU BÀI 2.1. THẾ NÀO LÀ MỘT BÀI THƠ HAY Ví dụ: Bài thơ “Hoa bìm” - Nội dụng: Viết về những kỉ niệm tuổi thơ nơi bến quê. Qua đó thể hiện nỗi nhớ da diết và mong ước được trở về quê hương. - Hình thức: + Ngôn ngữ: Hàm súc, gợi hình, gợi cảm. + Sử dụng hài hoà các BPNT như nhân hoá, so sánh, điệp từ, điệp ngữ tạo những liên tưởng độc đáo, thú vị. + Cách gieo vần, nhịp điệu: Theo quy luật của thơ lục bát. => Một bài thơ hay.
9. A. LÀM MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT I. GIỚI THIỆU KIỂU BÀI 2.2. SÁNG TÁC THƠ LỤC BÁT Ví dụ: Bài thơ “Chăn trâu đốt lửa” - Số dòng, số tiếng: Bài thơ có các dòng lục và dòng bát xen kẽ (tạo thành cặp) - Gieo vần: tiếng thứ sáu của câu lục thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu bát thứ nhất. Tiếng thứ tám của câu bát thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu lục thứ hai và tiếng thứ sáu của dòng bát thứ hai. - Nhịp thơ: Nhịp chẵn + Câu lục: 2/2/2 + Câu bát: 4/4 - Từ ngữ: Giản dị, giàu sức gợi cảm kết hợp hài hoà các biện pháp nghệ thuật để thể hiện tình cảm, cảm xúc và ý tưởng của người viết. => Cách làm thơ lục bát.
10. A. LÀM MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT I. GIỚI THIỆU KIỂU BÀI II. THỰC HÀNH VIẾT THEO CÁC BƯỚC 1. Lựa chọn đề tài Những sự việc để lại cho em Con người cảm xúc 2. Tìm ý tưởng: Dựa vào phiếu tìm ý Cảnh sắc thiên nhiên sâu sắc nhất. tưởng sau 1. Sự việc, con người, cảnh sắc thiên nhiên để lại cho em cảm xúc sâu sắc nhất là 2. Từ ngữ, hình ảnh nảy sinh trong đầu tôi là 3. Tôi viết điều này ra để
11. A. LÀM MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT I. GIỚI THIỆU KIỂU BÀI II. THỰC HÀNH VIẾT THEO CÁC BƯỚC 3. Làm thơ lục bát: HS sáng tác dựa vào phiếu tìm ý tưởng. 4. Chỉnh sửa và chia sẻ: Dựa vào bảng kiểm để đánh giá mức độ đạt của bài làm. Phương Nội dung kiểm tra Đạt/ diện Chưa đạt Bài thơ gồm các dòng lục (sáu tiếng) và dòng bát (tám tiếng) xen kẽ. Các dòng thơ chủ yếu được ngắt nhịp chẵn. Cách hiệp vần: Tiếng thứ sáu của dòng lục vần với tiếng thứ sáu của dòng bát kế nó. Hình thức Bài thơ sử dụng một số biện pháp tu từ: So sánh, nhân hoá, điệp từ, điệp ngữ Các từ ngữ trong bài thơ thể hiện được chính xác điều người viết muốn nói. Các hình ảnh sống động, thú vị. Nội dung Bài thơ thể hiện được một trạng thái cảm xúc, một suy nghĩ, một cách nhìn nào đó về cuộc sống.
12. B. VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT 1. GIỚI THIỆU KIỂU BÀI ? Trong bốn bài ca dao ? ĐểVIẾTlưu lại ĐOẠNcảm xúc của mìnhđã? Nêuhọctrướcngắnở bàimộtgọn3,bàiemcảmthơthíchxúchay bàicủaVĂNnàoem nhấtvề GHIbài? VìcaLẠIdaosao? đó? em sẽCẢMlàm như XÚCthế nào? TRƯỚC BÀI THƠ ĐÓ
13. B. VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT 2. ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT a) Dấu hiệu nhận biết đoạn văn Ví dụ: Mục Viết đoạn văn ghi lại cảm nhận trước một bài thơ lục bát ở SGK – Trang 78, yêu cầu HS thảo luận các câu hỏi và điền vào phiếu học tập: ? Về hình- ĐoạnDấuthứchiệuvănđoạnnhậngồmvănbiếtcóđoạngồm7 câuvăncó. Nội dung -mấyGiữacâucác? Giữacâu đượccác câungănđượccách với ? DấuCảm xúchiệucủa nàonhân giúpvật emtôi vềnhậnbài cabiết dao nhaungănbởicáchGồmcác vớinhiềudấunhaucâucâu. vănKếtntn?thúc câu Công? Vềchađó nội lànhư mộtdungnúi đoạnThái đoạn Sơnvănvăn. ?Quanói đó thể hiện lòng biếtbằnglênơn vàđiềudấusự trângìchấm? trọng công lao của cha mẹ dành cho con cái. Hình thức
14. B. VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT 2. ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT a) Dấu hiệu nhận biết đoạn văn Ví dụ: Mục Viết đoạn văn ghi lại cảm nhận trước một bài thơ lục bát ở SGK – Trang 78, yêu cầu HS thảo luận các câu hỏi và điền vào phiếu học tập: => Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, biểu đạt một nội dung tương đối trọn vẹn. Về hình thức, đoạn văn thường do nhiều câu tạo thành, được bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi vào đầu dòng và kết thúc bằng dấu câu dùng để ngắt đoạn.
15. b) Yêu cầu của đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ lục bát Đảm bảo yêu cầu về hình thức của đoạn văn. - Trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát. - Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc. - Cấu trúc gồm có ba phần: +- YêuMở đoạn: cầu: Giớikể về thiệu trải nhannghiệm đề, táccủa giả bản và thân. cảm xúc chung về bài thơ (câu chủ đề). +- ThờiThân đoạn:gian, Trìnhđịa điểm bày cảmdiễn xúc ra câucủa chuyện.người đọc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Làm rõ cảm xúc bằng những hình ảnh, từ ngữ được trích từ bài thơ. -+ NgườiKết đoạn: kể: Khẳng kể ở ngôi định thứlại cảm nhất xúc (xưng về bài “tôi”). thơ và ý nghĩa của nó đối với bản thân. - Cảm xúc của bản thân.
16. QUY TRÌNH VIẾT ĐOẠN VĂN GHI LẠI CẢM XÚC VỀ MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT - Yêu cầu: kể về trải nghiệm của bản thân. Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết - Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện. • Xác định đề tài • -ThuNgười thập kể: kểtư ởliệu ngôi thứ nhất (xưng “tôi”). Bước- Cảm2: xúc Tìm của ý,bản lập thân.dàn ý Bước 3: Viết đoạn văn Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm
17. LUYỆN TẬP Viết đoạn văn (khoảng 250-300 chữ) ghi lại cảm xúc của em về bài thơ “Việt Nam quê hương ta”. - Yêu cầu: kể về trải nghiệm của bản thân. - Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện. - Người kể: kể ở ngôi thứ nhất (xưng “tôi”). - Cảm xúc của bản thân.