Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 6 - Tiết 56, Bài 15: Khóa lưỡng phân - Trường THCS Yên Lộc

Nội dung text: Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 6 - Tiết 56, Bài 15: Khóa lưỡng phân - Trường THCS Yên Lộc

1. BÀI 15: KHÓA LƯỠNG PHÂN
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Em hãy nêu các bậc phân loại của thế giới sống từ thấp đến cao? Loài – Chi (giống) – Họ - Bộ - Lớp – Ngành – Giới Câu 2: Kể tên 5 giới sinh vật trong tự nhiên? Khởi sinh – Nguyên sinh- Nấm – Thực vật – Động vật Cho các sinh vật sau, em hãy sắp xếp chúng vào từng giới cho đúng? Cây hoa hồng Con thỏ Nấm hương Vi khuẩn Trùng roi xanh Giới thực vật Giới động vật Giới nấm Giới khởi sinh Giới nguyên sinh
3. Học xong tiết này chúng ta: Nhận biết được cách xây dựng khóa lưỡng phân trong phân loại nhóm sinh vật.
4. TRÒ CHƠI: CHIA NHÓM Luật chơi: - Quan sát hình ảnh 1 số loài sinh vật. - Trong 3 phút, các nhóm sẽ chia các sinh vật thành 2 nhóm và nêu đặc điểm để phân chia các nhóm sinh vật. - Đại diện các nhóm trình bày kết quả, mỗi sinh vật đúng sẽ được 10 điểm
5. Con cá rô Con nhện Con lươn Con cua đồng Con chuồn chuồn
6. PHÂN LOẠI SỐNG TRÊN CẠN SỐNG DƯỚI NƯỚC NHỆN, CHUỒN CHUỒN CÁ, CUA, LƯƠN KHÔNG CHÂN CÓ CHÂN CÁ, LƯƠN CUA, NHỆN, CHUỒN CHUỒN CÓ CÁNH KHÔNG CÓ CÁNH CHUỒN CHUỒN NHỆN, CÁ, CUA, LƯƠN
7. Các nhóm HS quan sát, suy nghĩ, thảo luận và phân chia các khối hộp theo hình dạng, màu sắc
8.  I. Sử dụng khóa lưỡng phân trong phân loại sinh vật Các khối gỗ được phân loại dựa trên hình dạng và màu sắc:
9. Khi bước vào một khu vườn rộng, em bắt gặp rất nhiều sinh vật khác nhau bao gồm thực vật, động vật, nấm, Em có thể phân biệt được các loài không? Làm thế nào em có thể thực hiện được việc đó? Khóa phân loại sinh vật Khóa lưỡng phân
10.  Các loài sinh vật được phân chia thành từng nhóm dựa trên sự giống và khác nhau ở mỗi đặc điểm của Cây phân loại: sinh vật. mèo, chó, thỏ, cá
11. I. SỬ DỤNG KHÓA LƯỠNG PHÂN TRONG PHÂN LOẠI SINH VẬT Quan sát hình bên và trả lời một số câu hỏi sau: 1. Các đặc điểm giúp phân loại các động vật trong hình thành các nhóm khác nhau ở các bước 1, 2, 3 là gì? - Bước 1: Dựa vào môi trường sống - Bước 2: Dựa vào đặc điểm của tai - Bước 3: Dựa vào khả năng sủa 2. Trong từng bước phân loại, từ đầu đến cuối, người ta luôn phân loại các loài động vật trên thành mấy nhóm? Trong mỗi bước, các sinh vật luôn được phân làm 2 nhóm.
12. Khóa lưỡng phân dùng để phân loại: mèo, chó, thỏ, cá Các bước Đặc điểm Tên động vật 1a Sống dưới nước Cá 1b Sống trên cạn (Đi tới bước 2) 2a Có tai lớn Thỏ 2b Có tai nhỏ (Đi tới bước 3) 3a Không thể sủa Mèo 3b Có thể sủa Chó
13. Các bước thực hiện khóa lưỡng phân: -Bước 1a và 1b: Chia động vật thành hai nhóm: động vật sống trên cạn và động vật sống dưới nước. Đối chiếu trên hình ta sẽ nhận ra động vật sống dưới nước là cá vàng. -Bước 2a và 2b: Chia nhóm động vật sống trên cạn thành hai nhóm: động vật có tai nhỏ và động vật có tai lớn. Nhận ra được động vật sống trên cạn, tai lớn là thỏ. -Bước 3a và 3b: Nhận ra động vật sống trên cạn, có tai nhỏ gồm có: động vật không thể sủa là mèo và động vật có thể sủa là chó.
14. Khóa lưỡng phân là gì ? Khóa lưỡng phân dùng để phân chia các sinh vật thành từng nhóm,dựa trên sự giống hoặc khác nhau ở mỗi đặc điểm của sinh vật . Có hai dạng khóa lưỡng phân: dạng sơ đồ phân nhanh và dạng viết.
15.  - Một số lưu ý khi xây dựng khóa lưỡng phân: + Chỉ xem xét một đặc điểm tại một thời điểm. + Sử dụng các đặc điểm hình thái nhiều nhất có thể. + Sử dụng các đặc điểm chung nhất ở bước đầu và sử dụng các đặc điểm ít điểm chung hoặc ít rõ ràng hơn để chia chúng thành các nhóm nhỏ hơn. + Khi viết, hãy sử dụng các từ tương phản. - Nguyên tắc của khóa lưỡng phân: + Từ một tập hợp các đối tượng ban đầu được tách thành hai nhóm có những đặc điểm đối lập nhau. + Sau mỗi lần tách, ta được hai nhóm nhỏ hơn và khác nhau bởi các đặc điểm dùng để tách.
16. Dựa vào đặc điểm lá cây đã cho dưới đây, hoàn thiện khóa lưỡng phân để phân chia các nhóm thực vật Lá cây sắn (khoai mì) Lá xẻ thành nhiều thùy, các Lá bèo Nhật bản (lục bình) thùy xẻ sâu. Lá không xẻ thành nhiều thùy, mép nhẵn. Lá cây ô rô Lá cây hoa hồng Lá không xẻ thành nhiều Lá xẻ thành nhiều thùy là những thùy, mép là có răng cưa. là con, xếp dọc hai bên cuống lá.
17. Các Đặc điểm Tên cây bước Lá không xẻ thành nhiều thùy. (Đi tới bước 2) 1a Lá xẻ thành nhiều thùy hoặc 1b (Đi tới bước 3) thành nhiều lá con. 2a Lá có mép lá nhẵn. 2b Lá có mép lá răng cưa. 3a Lá xẻ thành nhiều thùy, các thùy xẻ sâu. Lá xẻ thành thùy, các thùy là những 3b là con xếp dọc hai bên cuống lá.
18. Lá bèo Nhật bản Lá cây ô rô Lá cây hoa hồng Lá cây sắn (khoai mì)
19. Luyện tập. Câu 1: Khóa lưỡng phân là gì? a. là khóa nhận dạng sinh vật trong tự nhiên dựa vào những đặc điểm sẵn có của chúng. b. Khóa lưỡng phân dùng để phân chia các sinh vật thành từng nhóm,dựa trên sự giống hoặc khác nhau ở mỗi đặc điểm của sinh vật . c. là tập hợp các đặc điểm để phân biệt sinh vật trong tự nhiên. d. là khóa mô tả các sinh vật trong tự nhiên. Câu 2: Ý nghĩa của việc dùng khóa lưỡng phân là gì? a. Xác định được tên các sinh vật. b. Các sinh vật được chia thành từng nhóm. c. Xác định được môi trường sống của sinh vật. d. Tìm ra đặc điểm tương đồng giữa các sinh vật.
20. Câu 3: Để phân loại các sinh vật thành từng nhóm dựa trên những đặc điểm giống và khác nhau của sinh vật người ta sử dụng a. trực quan. b. kính hiển vi. c. khóa lưỡng phân. d. kính lúp. Câu 4: Trong các khóa phân loại sinh vật, kiểu phổ biến nhất trong các khóa là a. khóa sinh vật. b. khóa định lượng. c. khóa phân loại. d. khóa lưỡng phân.
21. Câu 9: Nguyên tắc của khóa lưỡng phân là gì? a. Tách tập hợp ban đầu thành hai nhóm có những đặc điểm đối lập với nhau. b. Chọn ra những đặc điểm tương đồng nhau của sinh vật để phân loại. c. Chọn ra những đặc điểm khác nhau tách thành nhiều nhóm nhỏ. d. Tách tập hợp ban đầu thành nhiều nhóm nhỏ có những đặc điểm giống nhau.
22. Ví dụ: Xây dựng khóa lưỡng phân để phân loại một số loài động vật sau:
23. Một số loài động vật (Có chân hay không có chân?) Cơ thể không có chân Cơ thể có chân (Có cánh hay không có (Có vảy hay không có vảy?) cánh?) Cơ thể có vảy Cơ thể không có Cơ thể có cánh Cơ thể không có cánh vảy (Có mấy cánh?) (Có mấy chân?) Con cá rô Con lươn Cơ thể có Cơ thể có Cơ thể có Cơ thể có 4 cánh 2 cánh 8 chân 10 chân Con chuồn Con nhặng Con nhện Con cua chuồn xanh nhà đồng
24. 1 Cách phân loại các sinh vật trên gọi là gì? Khóa lưỡng phân Khóa lưỡng 1phân là gì? 2 Khóa lưỡng phân là cách phân loại sinh vật dựa trên một đôi đặc điểm đối lập để phân chia chúng thành 2 nhóm. 3 Cách xây dựng khóa lưỡng phân như thế nào? Xác định đặc điểm đặc trưng đối lập của mỗi sinh vật, dựa vào đó phân chia chúng thành 2 nhóm cho đến khi mỗi nhóm chỉ còn lại 1 sinh vật.
25. BÀI TẬP VỀ NHÀ Bài tập 1: Cho các loài sinh vật như hình bên. Tiến hành xây dựng khóa lưỡng phân để phân loại chúng
26. Bài tập 2: Phân loại cây hoa hồng, cây vạn tuế, cây bí ngô, cây dương xỉ dựa vào khóa phân loại Bài tập 3: Em và bạn ngồi cùng bàn hãy sử dụng nguyên tắc khóa lưỡng phân để phân loại các vật dụng có trong cặp sách của em hoặc của bạn, từ đó quyết định cách sắp xếp chúng sao cho gọn gàng và thuận tiện nhất khi sử dụng.